1755-1949 Yılları Arasında Doğu Türkistan
Journal Title: Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi - Year 2014, Vol 2014, Issue 3
Abstract
Sovyetler Birliği’nin yıkılması sonrasında Çin’in Doğu Türkistan’ı entegre etme politikaları batı’ya yani Orta Asya’ya açılımın, Orta Asya’da stratejik etki alanı kurma çabasının bir göstergesidir. Bu nedenle bölge aynı zamanda küresel güç mücadelesi içinde önemli bir yere sahiptir. Günümüzde Çin açısından bu denli önemli olan Doğu Türkistan bölgesi, geçmişte de aynı önemi taşımış bu nedenle sürekli Çin istilasına maruz kalmıştır. Bu çalışmanın amacı Çin tarafından Doğu Türkistan’da uygulanan politikaların tarihi temellerini incelemektir. Çalışma başlıca dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde bölgenin stratejik ve ekonomik önemi anlatılacak. İkinci bölümde Çin askerlerinin Doğu Türkistan’a girdiği 1755’den Yakub Bey’in iktidara geldiği 1865’e kadar süren Birinci Çin istilası, Üçüncü bölümde Yakub Bey tarafından Doğu Türkistan’ın tek çatı altında birleştirilmesi ve dönemin büyük devletleri tarafından tanınması, bu doğrultuda Yakub Bey Devletinin Rusya, İngiltere ve Osmanlı Devleti ile diplomatik ilişkiler kurması, üçüncü bölümde Yakup Bey’in 1877’de ölümüyle birlikte bölgenin İkinci Çin işgaline uğraması, 1933’de bir yıl sürecek olan Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti’nin kurulması, ancak Sovyetler Birliği’nin desteği ile bölgeye tekrar Çin kuvvetlerinin hâkim olması. Dördüncü bölümde ise, 1944’de İli ayaklanması sonrası beş yıl sürecek olan Doğu Türkistan Cumhuriyetinin kurulması, başlangıçta bağımsız olarak kurulan Cumhuriyetin Sovyetler Birliği’nin baskısıyla Çin’le ortak bir koalisyon hükümetine dönüşmesi ve sonuçta bölgenin 1949 yılında Kızıl Çin birliklerinin hâkimiyetine geçmesine kadar olan dönem incelenecektir.
Authors and Affiliations
Yelda Demirağ
13. Yüzyıla Ait Uygurca İki Ticarî Antlaşma Metni Üzerine Değerlendirmeler
Rus şarkiyatçı Sergey Efimoviç Malov 1914 yılında Doğu Türkistan’a yaptığı ilmî seyahat esnasında 13. yüzyıla ait iki adet belge bulmuştur. Bu belgeler Malov tarafında okunmuş ve çevirileri yapılmıştır. Uygurcanın 13. yü...
Türk Halk Oyunu “Çayda Çıra” ve Uygur Halk Dansın “Dalda Çıra” Üzerine
Türk Halk dansları ile ilgili tarihi süreçler, kendi içinde oluşum-gelişim zincirini oluşturmuştur. Türk halkının milli folk dans kültürünün peyderpey değişimi-gelişim sürecine, genetik kökenlerine ışık tutmak için öncel...
ERŞİDİN TATLIK'IN "XALTA KOÇİDİN YANĞANDA" (ÇIKMAZ SOKAKTAN DÖNERKEN) ADLI HİKÂYESİ ÜZERİNDE BİR TAHLİL DENEMESİ
Çağdaş Uygur edebiyatında hikâye türü 1930’lu yıllarda ortaya çıkmıştır. Seyfettin Azizi’nin “Yetim Tohtı” adlı hikâyesi Uygur hikâyeciliğindeki ilk örnek sayılır. 1940'lı ve 1950'li yıllara gelindiğinde Uygur hikâyecili...
Uygur “Yar-Yar” ve “Öleñ” Koşakları Üzerine
Uygur halk edebiyatında "yar-yar" veya "öleñ" olarak adlandırılan koşaklar Uygur düğün türküleri içerisinde bir türü teşkil etmektedir. Kendine özgü şekil ve muhteva özellikleriyle diğer koşaklardan ayrılır. Bu koşaklar...
Yabancı Ülkelerdeki Uygur Araştırmalarıyla İlgili Birkaç Problem
Uyguristik (Uyğurşunasliq) derken Uygur milleti, Uygurların ataları ve onlarla ilişkili konuları araştırma nesnesi yapan bir disiplin kast edilir. Uyguristik Avrupa’da başlamıştır. Bunun sebebi de Avrupa’nın ekonomik güç...