Aspekte der Neuordnung des Kanzleiwesens im preußischen Ordensland nach dem 2. Thorner Friedensschluss
Journal Title: Zapiski Historyczne. Poświęcone Historii Pomorza i Krajów Bałtyckich - Year 2016, Vol 81, Issue 4
Abstract
Po wybuchu wojny trzynastoletniej powstał pewien rodzaj pomezańskiego krajobrazu kancelaryjnego. Jego powstanie wynikało z dążeń do współpracy różnych kancelarii. Punktem centralnym tego krajobrazu była malborska kancelaria wielkiego mistrza pod zarządem kapłana i kanclerza Andreasa Santberga. Organizował on sposób zarządzania dokumentacją pisemną za pomocą notariuszy publicznych, którzy redagowali najwcześniejsze akta. Zauważalne są związki personalne między kancelariami miejskimi państwa zakonnego a kancelariami krzyżackimi. Sytuacja działalności kancelaryjnej w czasie wojny trzynastoletniej była warunkowana nadzwyczajnymi okolicznościami. Sporządzanie regestów dokumentów w kancelarii wielkiego mistrza uległo zahamowaniu. Zamiast tego masowo wzrosła liczba spisywanych konceptów. W tych miastach, które zostały w największym stopniu dotknięte wydarzeniami wojennymi, z trudem utrzymywano zwyczajową produkcję pism. Po przeniesieniu się wielkiego mistrza do Królewca rozpoczęto organizowanie nowej registratury zwierzchnika terytorialnego. Personel kancelaryjny organizował zarządzanie dokumentacją według starych wzorców sambijskiej kancelarii. Do charakterystycznych graficznych cech pisma niemieckiego stosowanego w czasie wojny należało wprowadzenie podwójnych głosek „nn” w nagłosie i czasami też w wygłosie. Po zawarciu pokoju można zauważyć proces stopniowego zeświecczenia kancelarii wielkiego mistrza. W czasach Friedricha von Sachsen za losy kancelarii odpowiadali uczeni juryści, zgodnie ze wzorami przejmowanymi miśnieńskiej ojczyzny wielkiego mistrza. Za rządów margrabiego Albrechta zaufanymi stali się ludzie z Frankonii. Doprowadzili oni do stopniowej „frankizacji” języka kancelarii. W produkcji piśmiennej ponownie ożywiło się sporządzanie regestów. Wyraźne odzwierciedlenie w produkcji piśmienniczej znalazło powstanie nowej administracji. Podobne zjawiska zapewne zachodziły w przypadku wymagającej jeszcze dalszych badań produkcji piśmienniczej kancelarii miejskich i innych świeckich i kościelnych kancelarii pod koniec okresu krzyżackiego.
Authors and Affiliations
Dieter Heckmann
Keywords
Related Articles
- EP ID EP190644
- DOI 10.15762/ZH.2016.51
- Views 41
- Downloads 0
Urkunden der Komturei Tuchel. Handfesten und Zinsbuch, hrsg. v. Paul Panske (Quellen und Darstellungen für Geschichte Westpreußens, Bd. 6); Handfesten der Komturei Schlochau nebst einigen verwandten Urkunden, bearb. v. Paul Panske (Quellen und Darstellungen für Geschichte Westpreußens, Bd. 10)
Recenzja publikacji: Urkunden der Komturei Tuchel. Handfesten und Zinsbuch, hrsg. v. Paul Panske (Quellen und Darstellungen für Geschichte Westpreußens, Bd. 6); Handfesten der Komturei Schlochau nebst einigen verwandten...
Podatki oraz inne świadczenia pobierane od Żydów w Wielkim Księstwie Litewskim w XVII i XVIII wieku
The article includes a description of taxes paid by Jews to the state treasury / royal treasury, which contributed to the budget of cities. The analysis was divided into two parts. The first of them addresses taxes the d...
Józef Piotr Śliwiński, Cystersi z Łekna – Oliwy – Pelplina od połowy XII do XV wieku. + e Cistersians from Łekno – Oliwa – Pelplin since the middle of the 12th until the 15th century, Centrum Badań Europy Wschodniej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn 2014, ss. 184, 1 nlb., ISBN 978-83-61605-81-2
Recenzja publikacji: Józef Piotr Śliwiński, Cystersi z Łekna – Oliwy – Pelplina od połowy XII do XV wieku. + e Cistersians from Łekno – Oliwa – Pelplin since the middle of the 12th until the 15th century, Centrum Badań E...
The Church in Royal and Teutonic Prussia after the Second Peace of Toruń: The time of continuation and change
W artykule zostały omówione bezpośrednie oraz pośrednie konsekwencje drugiego pokoju toruńskiego, odnoszące się do sytuacji Kościoła w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach do czasów reformacji. Zaprezentowane zostały z...
Vom Ordensland zum Herzogtum. Religiöse Überzeugung oder politisches Kalkül des Hochmeisters Albrecht von Brandenburg-Ansbach?
The article underlines the fact that Prussia became Protestant prior to Saxony (considered to be the “mother country of the Reformation”) and other German states. After the end of the Thirteen Years’ War one of the probl...