BADANIA PROWENIENCYJNE W POLSCE (CZĘŚĆ 1.)

Apply

BADANIA PROWENIENCYJNE W POLSCE (CZĘŚĆ 1.)

Journal Title: Muzealnictwo - Year 2016, Vol 57, Issue

Abstract

Artykuł stanowi dopełnienie tekstu Badania proweniencyjne w Europie i Stanach Zjednoczonych, który został opublikowany w 56. numerze „Muzealnictwa” w 2015 roku. Zwrócono w nim uwagę na historyczne uwarunkowania polskich badań proweniencyjnych pobudzanych działaniami restytucyjnymi w różnych okresach polskich dziejów, poczynając od wojen szwedzkich, a kończąc na II wojnie światowej i powojennym czasie likwidacji jej skutków. Badania proweniencyjne mają charakter i cele autonomiczne, jednak ich wykorzystanie w działaniach restytucyjnych wpłynęło na postrzeganie tego rodzaju badań jako dochodzenia praw do utraconego dziedzictwa i proces jego odzyskiwania. Polskie dzieje i tradycje poszukiwania obiektów zagrabionych w Polsce przez obce wojska i administracje sprawiły, że zarysowały się wyraźne różnice w zestawieniu amerykańskich i polskich postaw wobec celów i metod badań proweniencyjnych. Muzealnicy z USA – kraju, który od czasu proklamowania niepodległości na własnym terytorium nie doświadczył żadnego najazdu a więc i grabieży dokonanej przez obce państwo – z przykrością skonstatowali, że do zbiorów muzeów amerykańskich mogły przeniknąć obiekty, które w konsekwencji zbrodniczej polityki Niemiec i działań wojennych w latach 1933–1945 zatraciły swoje dzieje i tożsamość. W obliczu potencjalnych roszczeń wypracowali metody badań proweniencyjnych dzieł o nieznanym pochodzeniu. Rozwiązania te stały się wzorem spopularyzowanym na całym świecie, o czym świadczą efekty międzynarodowych konferencji i poczynione na nich uzgodnienia. Natomiast dla polskich muzealników badanie proweniencji stało się przede wszystkim narzędziem dokumentowania strat wojennych polskich muzeów i dowodzenia ich ewentualnych roszczeń. Na dalszy plan odsuwano próby rozwiązania problemów wynikających z powojennego przemieszczania dzieł sztuki i rozpraszania historycznych kolekcji, czyli kwestie związane ze statusem tzw. mienia podworskiego, kościelnego przeniesionego po wojnie do instytucji muzealnych i pożydowskiego. Dowodem kompromisu między obiema postawami i przełomem w myśleniu o zbiorach stało się powołanie w Polsce Zespołu ekspertów ds. badań proweniencyjnych w muzeach polskich w zakresie mienia pożydowskiego, który za cel postawił sobie opracowanie vademecum dla muzealników podejmujących te badania w odniesieniu do mienia ofiar Zagłady oraz sporządzenie kwestionariusza do oceny skali zjawiska.

Authors and Affiliations

Maria Romanowska-Zadrożna

Keywords

badania proweniencyjne straty wojenne rewindykacje restytucja dóbr kultury zespół ekspertów proweniencja konferencja

EP ID EP187047
DOI 10.5604/04641086.1216916
Views 32
Downloads 0