Cele i organizacja zakładów karnych w I Rzeczypospolitej

Apply

Cele i organizacja zakładów karnych w I Rzeczypospolitej

Journal Title: Acta Universitatis Lodziensis, Folia Historica - Year 2015, Vol 94, Issue

Abstract

Funkcje zakładów karnych w dawnej Polsce, ich rola i organizacja zmieniała się wraz z ewolucją poglądów na cele instytucji kary w systemie prawa karnego. Zupełnie inny będzie obraz, gdy kara ma mieć skutek głównie resocjalizacyjny, a inny gdy podstawową przesłanką polityki karnej jest zasada odstraszania, a nie poprawa moralna przestępcy (tak było w Polce aż do XVIII w.). Karę pozbawienia wolności można było odbywać na pięć różnych sposobów. O wyborze zakładu karnego decydował przede wszystkim rodzaj popełnionego przestępstwa, ale także bardzo ważny był stan skazanego. Najwcześniej, bo już XII-XIII w. pojawiają się więzienia, do których wtrącano ludność niższych stanów, tj. mieszczan i chłopów. Początkowo pełnią one rolę jedynie środka zapobiegawczego. W okresie średniowiecza wykształca się także wieża górna stosowana głównie względem szlachty, w której to instytucji skazany w przyzwoitych, wręcz domowych warunkach odbywał pokutę. W epoce nowożytnej, tj. w I połowie wieku XVI pojawia wieża dolna będąca często nie tyle miejscem odbywania kary pozbawienia wolności, co powolnej śmierci. Istotne zmiany w zakresie charakteru i funkcji zakładów karnych przyniósł wiek XVIII, co wiązało się z napływającymi do Rzeczypospolitej prądami oświeceniowymi, w myśl których, kara miała być także środkiem poprawy i resocjalizacji, a nie tylko odwetu. Zanika powoli praktyka osadzania w wieży, która jedynie stanowiła miejsce pokuty pozbawione jakichkolwiek czynników resocjalizacyjnych, zaś na plan pierwszy wysuwa się więzienie. Tu należy wskazać więzienie marszałkowskie, stanowiące niejako symbol zachodzących przemian, nowoczesny obiekt, w którym skazany odbywał karę w humanitarnych jak na owe czasy warunkach, ale przede wszystkim dbano o jego poprawę moralną, tak aby w przyszłości nie powrócił on do przestępstwa. Niezwykle istotną rolę zaczęły odgrywać także domy poprawy i domy pracy przymusowej, których istotnym celem była poprawa osadzonych poprzez pracę i modlitwę.

Authors and Affiliations

Justyna Bieda

Keywords

EP ID EP333306
DOI 10.18778/0208-6050.94.07
Views 54
Downloads 0