DÜŞÜNÜR MUHAMMED GELDİYEV (1889-1931)’İN TÜRKMEN DİLİ MÜCADELESİ
Journal Title: ULUSLARARASI TÜRK LEHÇE ARAŞTIRMALARI DERGİSİ - Year 2018, Vol 2, Issue 2
Abstract
XX. yüzyılın başı Türkmenistan’da değişik kültürel sorunların yaşandığı ve tartışıldığı bir dönemdir. Bu dönemde üzerinde tartışılan meselelerden biri de dil konusu olmuştur. Söz konusu dönemde yayımlanan eserlerdeki tartışmalar, Türkmen kültürünün en önemli ve başlıca sorunlarından biri olan dil mevzuu üzere kaleme alınan yazıların ve yayınların içinde dikkat çeken düşünceler, görüşler ve öneriler şeklinde ortaya çıkmaktadır. O dönemde Türkmen dili üzerinde yapılmış olan araştırmalardan, değişik yerlerde yayımlanmış yazılardan bu hususta bilgi edinme imkânı vermektedir. Genellikle bu dönem yazıları başlığı altında “Tartışma usulüyle” diye bir ibare not olarak düşülmüştür. Bu ise, konunun değişik görüşler ile tartışmaya açılması anlamına gelmektedir. Bu süreçte dönemin düşünürleri tarafından mezkûr konular hararetle değişik boyutlarda tartışılmıştır. Bu bağlamda Türkmen düşünürü Muhammed Geldiyev (1889-1931) yapıtları ve dönemin tartışma konularına cevap vermek üzere kaleme aldığı yazıları ayrı bir önem arz etmektedir. Ayrıca düşünürün Türkmen dili ile ilgili yazıları dönemin düşünce yapısını anlaşılmasında ehemmiyete haizdir. Ancak biz bu yazımızda düşünürün “Türkmen dilini yaşatmak, onu ilerletmek, genişletmek, gerçek devlet dili seviyesine çıkarmak” diye ifadelerinin yer aldığı “Tüm Okullarımızda mı veya Sadece Orta Mekteplerimizde mi? Hangi Lisan ile Okutmak Konusu” adlıyla 1926 senesinde yayınladığı makalesi bağlamındaki görüşleri açıklanmaya çalışılacaktır.
Authors and Affiliations
Tahir AŞİROV
КӨНЕ ТҮРКİЛİК ӘДЕБИЕТ ДӘСТҮРİ ЖӘНЕ ӘДЕБИ КӨРКЕМДİК ШЕШİМ
«Көне түркілік әдебиет дәстүрі және әдеби көркемдік шешім» деп аталатын мақалада руникалық жазбалардың мазмұны, сюжеті, әдеби-көркемдік шешімі ретіндегі әдебиеттің бастау бұлағындағы халықтық мұраны қайта қарап, зерделеу...
ÜMUMTÜRK ƏDƏBİYYATINDA “DASTAN” ANLAYIŞI
Dastançılıq xalqın bir neçə əsrlik milli-məişət həyatını gözəllik və əlvanlığı, təzad və ziddiyyətləri ilə özündə əks etdirən öncül bədii düşüncənin məhsuludur. Epik ənənə sadə təhkiyəçilikdən peşəkar ifaçılığa qədər in...
KAZAN TATAR VE KIRIM TATAR TÜRKÇESİ VE EDEBİYATI ÜZERİNE YAPILAN ÇALIŞMALARIN BİBLİYOGRAFYASI -TÜRKİYE’DE-
Tataristan'ın başkenti Kazan, sadece Rusya Federasyonunun değil; dünyanın da en önemli Türkoloji ve Şarkiyat merkezidir. İlmî çalışmaların önemli bir kısmı, Tataristan İlimler Akademisi çatısı altında yapılmaktadır. XX....
ALISHER NAVOIYNING “TARIXI MULUKI AJAM” ASARIDA ZOLIM SHOHLAR TASVIRI
«Tarixi Muluki Ajam» Navoiyning tarixiy asari bo’lish bilan birga unda unda buyuk mutafakkirning adolatli shoh va davlat, zolim shohlar to’g’risidagi qarashlari ham bayon etilgan. Maqolada Alısher Navoiyning «Tarixi Mulu...
CENGİZ AYTMATOV’UN ESERLERİNDE ANLATIM TEKNİKLERİNİN KURGUYA OLAN ETKİSİ
Anlatma eylemi insanın kendini ifade etme mecburiyetinden doğmuştur. Yazar da anlatısında olaylardan hareketle hep bir şeyleri ifade etmeye çalışır. Anlatmaya bağlı edebî eserlerin temelinde yatan özellik budur. Farklı a...