DWORZANIN I DAMA JANA MOSTAERTA HISTORIA DWÓCH OBRAZÓW ZE ZBIORÓW MUZEUM W GOŁUCHOWIE
Journal Title: Muzealnictwo - Year 2005, Vol 2006, Issue 47
Abstract
Pod koniec XIX w. hr. Izabela z Czartoryskich Działyńska, w odrestaurowanym zamku w Gołuchowie w Wielkopolsce, stworzyła jedną z najlepszych kolekcji dzieł sztuki nie tylko na ziemiach polskich, ale i w tej części Europy. Do dekoracji zamkowych komnat nabyła dwa XVI-wieczne portrety, przypisywane ówcześnie nieznanemu malarzowi niderlandzkiemu, a dziś wiązane z twórczością Jana Mostaerta (ok. 1475-1555). Jeden uchodził wówczas za wizerunek króla Francji Karola VIII, drugi jego żony Anny Bretońskiej. Przeznaczone zostały do tzw. sypialni królewskiej utrzymanej w stylu renesansu i w niej się znajdowały do lata 1939 r. Oba obrazy wymieniane były we wszystkich przewodnikach po Muzeum w Gołuchowie, jak również w opracowaniach dotyczących jego zbiorów. Przed wybuchem wojny, ks. Maria Ludwika Czartoryska zarządzająca wówczas ordynacją gołuchowską (utworzoną dla tych zbiorów przez hr. Działyńską w 1893 r.), zleciła ewakuację najcenniejszych dzieł sztuki do Warszawy, celem ich ukrycia. Zostały jednak odnalezione przez Niemców, a następnie przetransportowane do Muzeum Narodowego w Warszawie z zamiarem wywiezienia do Rzeszy. Wśród nich były dwa wspomniane portrety. W październiku 1944 r. wraz z innymi dziełami wywieziono je do zamku Fischhorn koło Salzburga, skąd zostały skradzione. Po wojnie oba obrazy opublikowano w katalogu polskich strat w dziedzinie malarstwa obcego. W 1997 r. na aukcji w Sotheby´s w Nowym Jorku wypłynął Portret Anny Bretońskiej. Jak się okazało po wojnie trafił w posiadanie arcybiskupa Salzburga, a następnie, w 1959 r. został sprzedany w Nowym Jorku przez Knoedler & Company. Obraz nabyła rodzina Turcotte i wystawiła go na wspomnianej aukcji. Ze strony rodziny Czartoryskich na drogę sądową przeciwko amerykańskiej rodzinie wystąpił ks. Adam Karol Czartoryski de Burbon. Po orzeczeniu sądu nowojorskiego, który przyznał ks. Czartoryskiemu tytuł własności, ale jednocześnie potwierdził rodzinie Turcotte nabycie dzieła w dobrej wierze, obie strony podjęły decyzję o sprzedaży obrazu celem podzielenia się zyskiem. Sprzedano go na początku 2001 r. ale nie wiadomo gdzie się dziś znajduje. Trzy lata później, również na terenie USA, tyle ze w Wirginia Museum of Fine Arts w Richmond został zidentyfikowany, przez pracownika tego muzeum prowadzącego badania proweniencyjne, drugi obraz Mostaera - Portret Karola VIII. O zwrot dzieła, na podstawie odpowiedniego wniosku restytucyjnego i działając z upoważnienia rodziny ks. Czartoryskich, wystąpiła Ambasada RP w Waszyngtonie. Dzięki temu obraz udało wkrótce odzyskać. W 2005 r. przekazany został do Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie. Oba portrety zostały więc odzyskane przez spadkobierców właścicieli, ale niestety z woli tychże na zawsze je rozdzielono.
Authors and Affiliations
Monika Kuhnke
Keywords
Related Articles
- EP ID EP61835
- DOI -
- Views 43
- Downloads 0
THE VIRTUAL MUSEUM - A MUSEUM WITHOUT LIMITS?
The concept of a virtual museum is not new. Earlier researchers note its vagueness. Opinions concerning virtual museums are typically based on the comparison of physical and virtual collections. This relationship is beco...
PRAWNA OCHRONA DÓBR KULTURY W HISZPAŃSKICH MUZEACH PAŃSTWOWYCH
Dobra kultury stanowią perłę w koronie Hiszpańskiego Dziedzictwa Historycznego, objętą najwyższym poziomem ochrony przyznawanym na gruncie prawa zarówno ogólnopaństwowego, jak i autonomicznego. Muzea państwowe stanowią i...
A COUPLE OF THOUGHTS ON THE FUTURE OF MUSEUMS
The following prognosis regarding museums was based on projecting tendencies which have been present for a couple of years into the future, by assuming a relatively stable political and economic situation. Along with the...
POŻEGNANIE Z EDUKACJĄ
W artykule napisanym w oparciu o doświadczenia w pracy jako edukator muzealny i literaturę przedmiotu autorka stawia tezę o konieczności „pożegnania z edukacją” traktowaną w instrumentalny sposób – nie należy traktować...
THE LEGAL PROTECTION OF EXHIBITS FROM ABROAD ON LOAN FOR TEMPORARY EXHIBITIONS - THE FIRST ATTEMPT AT REGULATION IN POLISH LAW. A VOICE IN THE DISCUSSION
The article examines the current attempt at introducing into the Polish legal system a legal instrument protecting against the risk of claims connected with exhibits from abroad on loan for the purpose of displaying them...