JAK CZYTAĆ TEKST, KTÓRYM JEST CZŁOWIEK. GLOSY DO PLATONA, KAROLA WOJTYŁY I MARGARET ARCHER
Journal Title: Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne / Academic Journal of Sociology - Year 2015, Vol 10, Issue 1
Abstract
Według Platona, człowiek i państwo to ten sam tekst – pisany małymi lub dużymi literami. Teza ontologiczna: człowiek i państwo mają tę samą istotę. Teza metodologiczna: dwie różne metody „czytania” tekstu o człowieku i tekstu o państwie. Teza ontologiczna jest błędna, poprawna jest teza metodologiczna, implikuje ona jednak inną ontologię niż ta, którą głosi Platon. W pewien sposób uwaga Platońska antycypuje nowoczesny spór pomiędzy metodologicznym indywidualizmem a kolektywizmem. Krytyka alternatywy indywidualizm-kolektywizm Karola Wojtyły uwzględnia historyczny kontekst społeczeństwa, w którym zachodzi zjawisko alienacji. Rozwija personalistyczne rozumienie alienacji i proponuje sposoby jej praktycznego przezwyciężenia. Podstawowa kategoria etyki społecznej to kategoria uczestnictwa. Wojtyła analizuje społeczeństwo w aspekcie normatywnym, uczestnictwo polega na tym, że osoba współistniejąc i współdziałając z innymi, spełnia się jako osoba. Reinterpretuje marksistowską diagnozę alienacji: uczestnictwo jest przeciwieństwem alienacji. Margaret Archer podejmuje próbę zbudowania realistycznej teorii społecznej, która implikuje poprawną ontologię i nadaje się do użycia jako efektywne narzędzie badań socjologicznych. Teoria morfogentyczna/morfostatyczna przezwycięża atemporalną ontologię, jaką zakłada zarówno metodologiczny indywidualizm, jak i metodologiczny holizm. Uwzględnienie wymiaru czasu w zjawisku transformacji społecznej pozwala na badanie procesu transformacji zgodnie z jej czasowymi fazami. Analiza czynnika czasu ugruntowuje dualizm metodologiczny, wolny od wszelkiego typu konflacji w opisie struktury i działania na gruncie ontologii pluralistycznej, zgodnie z którą, sprawczość jest właściwością zarówno jednostek, jak i struktur.
Authors and Affiliations
Alfred Marek Wierzbicki
Keywords
Related Articles
- EP ID EP209597
- DOI -
- Views 59
- Downloads 0
POCZĄTKI, ZAŁOŻENIA I PERSPEKTYWY SOCJOLOGII RELACYJNEJ
Artykuł przedstawia koncepcję relacji społecznej w ujęciu CRSS (Critical Realist Relational Sociology) w kontekście genezy socjologii relacyjnej oraz konfliktu paradygmatycznego pomiędzy jej pierwszym ujęciem a aktualnym...
EWALUACJA REFLEKSYJNA I REFLEKSYJNOŚĆ W EWALUACJI
Zaproponowane tytułowe określenie ewaluacji refleksyjnej odnosi się do pojęcia wprowadzonego przez Pierre’a Bourdieu – socjologii refleksyjnej. Analogicznie do niego uwzględnia pogłębioną refleksję nad kwestiami wiedzy i...
KAPŁAŃSTWO INSTYTUCJONALNE W WYOBRAŻENIACH IOCENIE MŁODZIEŻY POLSKIEJ. OD AKCEPTACJI DO KONTESTACJI
Kapłaństwo instytucjonalne jest przedmiotem badań nauk humanistycznych i społecznych, w tym socjologii religii. Kapłaństwo jest również przedmiotem zainteresowania zwykłych, przeciętnych ludzi, szczególnie tych, którzy w...
JUBILEUSZ DZIESIĘCIOLECIA ZESPOŁU PRACOWNI BADAWCZEJ POLSKIEGO POMIARU POSTAW I WARTOŚCI (PPPiW) – SZKOŁY DOSKONALENIA EMPIRYCZNEJ SOCJOLOGII
Truizmem jest twierdzenie o potrzebie kształcenia praktycznego w naukach społecznych. To właśnie poprzez wymiar badawczy nauki te rozwijają się i na bieżąco pozwalają odnotowywać aktualny stan rzeczy. Stąd wynika koniecz...
RUCHY SPOŁECZNE A POTRZEBA ZMIANY W SPOŁECZEŃSTWIE OBYWATELSKIM. PODSTAWOWE ZAGADNIENIA TEORETYCZNE
Krajobraz przejawów obywatelskiego zaangażowania uległ w ostatnim czasie znaczącym przeobrażeniom. W miejsce dotychczas dominującej pozycji organizacji należących do III sektora pojawiły się ruchy społeczne. Są to nowi i...