Malábathron (μαλάβαθρον). Kilka uwag o roli Cinnamomun tamala w medycynie i w kuchni antyku i Bizancjum między I a VII w.
Journal Title: Przegląd Nauk Historycznych - Year 2016, Vol 0, Issue 1
Abstract
Niniejszy artykuł dotyczy historii i zastosowania cynamonowca tamala, zwanego po grecku malábathron (μαλάβαθρον), a po łacinie określanego terminem malabathrum (lub malobathrum). Autorzy, na podstawie greckich tekstów medycznych i wybranych źródeł łacińskich, próbują odpowiedzieć na pytanie, kiedy przyprawa ta pojawiła się w świecie śródziemnomorskim, a nadto starają się ustalić jej zastosowanie w medycynie i sztuce kulinarnej. Jednocześnie podejmują się określenia znaczenia terminu folium, występującego w niektórych przepisach kulinarnych, zawartych łacińskiej książce kucharskiej zatytułowanej O sztuce kulinarnej. Badacze dochodzą do wniosku, że historia opisywanej przyprawy stanowi doskonały przykład globalizacji antycznego i bizantyńskiego handlu. Mimo, że brak dowodów, iż cynamonowiec tamala był masowo importowany na tereny leżące w basenie Morza Śródziemnego, to nie ulega wątpliwości, że był on wykorzystywany w medycynie (także w kosmetologii) i gastronomii analizowanego okresu. Autorzy ustalają, że największy wzrost zainteresowania malábathron miał miejsce w I w. p.n.e., co wiążą z rzymskimi podbojami na Bliskim Wschodzie oraz przyłączeniem Egiptu (które to tereny były głównymi punktami na szlaku handlowym, którym cynamonowiec tamala był transportowany). Analiza źródeł medycznych dowodzi, że dietetyczno-farmakologiczna charakterystyka opisywanej przyprawy została ukształtowana jeszcze przed I w., a w dość rozbudowanej formie utrwalił ją Dioskuridesa w traktacie De materia medica. Następnie jego ustalenia zostały uzupełnione przez Galena, a te z kolei zostały przejęte przez kolejne pokolenia bizantyńskich medyków działających do VII w. Z racji na fakt, że cynamonowiec tamala był drogim, importowanym z odległych krajów, produktem nigdy nie stał się on ani powszechnym składnikiem farmaceutyków, ani też codzienną ingrediencją potraw. Mimo to, analiza traktatów lekarskich poświadcza jego nieprzerwalne użycie do czasów działalności Pawła z Eginy (jednak farmaceutyki, których stanowił komponent, przeznaczone były dla zamożnych pacjentów). Z kolei zgłębiając zagadnienie gastronomicznego wykorzystania malábathron, w oparciu wybrane o greckojęzyczne teksty medyczne, autorzy artykułu dochodzą do wniosku, że występujący w dziełku O sztuce kulinarnej, termin folium odnosi się właśnie do cynamonowca tamala.
Authors and Affiliations
Maciej Kokoszko, Zofia Rzeźnicka
Angielski handel zewnętrzny (i kolonialny) w dobie wojny o imperium (1740–1765)
Artykuł prezentuje rozwój angielskiego handlu zewnętrznego (i kolonialnego) w okresie dwóch kontynentalnych konfliktów zbrojnych, toczonych także na morzach i w koloniach, w które zaangażowana była Wielka Brytania w lata...
Sejmiki ziemi zakroczymskiej 1778–1786
Artykuł dotyczy sejmików ziemi zakroczymskiej, należącej do województwa mazowieckiego. Podczas obrad w Zakroczymiu szlachta wybrała swoich posłów do sejmu i kandydatów do urzędów sądowych w ziemi zakroczymskiej. Ustała r...
Ziemskie urzędy sądowe w życiu politycznym województwa sandomierskiego w latach 1777–1783
W początkowej części artykułu przypomniane zostały obowiązujące w Rzeczypospolitej zasady elekcyjności kandydatów na urzędy sądowe, z uwzględnieniem zmian, jakie w tym zakresie zachodziły. W badanym okresie w województwi...
The journalistic reaction to the first edition of The History of Stupidity in Poland. The historiographic pamphlets by Aleksander Bocheński
The History of Stupidity in Poland. The historiographic pamphlets [Dzieje głupoty w Polsce. Pamflety dziejopisarskie] was the most important publication by Aleksander Bocheński. The book was also one of the most represen...
Sejmiks in the Land of Liw 1780–1786
The article concerns sejmiks in the land of Liw, which was located in the voivodship of Mazovia. In the years 1780–1786 the noblemen who took part in the debates in Liw elected their envoys and resolved issues connected...