MƏMMƏDAĞA ŞİRƏLİYEVİN “AZƏRBAYCAN DİALEKTOLOGİYASININ ƏSASLARI” DƏRSLİYİNDƏ TÜRKMƏN DİALEKTİNİN ÖZÜNƏMƏXSUS XÜSUSİYYƏTLƏRİNİN ƏKSİ
Journal Title: ULUSLARARASI TÜRK LEHÇE ARAŞTIRMALARI DERGİSİ - Year 2018, Vol 2, Issue 2
Abstract
Tədqiqatda Məmmədağa Şirəliyevin “Azərbaycan dialektologiyasının əsasları” dərsliyi haqqında məlumat verilmişdir. “Fonetika”, “Morfologiya”, “Sintaksis”, “Leksika” bölmələri üzrə türkmən dilinin dialekti və şivələri incələnmişdir. İlk dəfə bu dərslikdə təsviri, müqayisəli və tarixi-müqayisəli üsullardan geniş istifadə olunmuşdur. Azərbaycan dili şivələrinin materialları qədim türk abidələri, müasir türk dilləri və onların dialektlərilə əlaqəli şəkildə şərh edilmişdir. Əsərdəki dialektoloji materiallar üç mənbədən alınmışdır: 1) Müəllifin şəxsən topladığı materiallar Şuşa və onun kəndləri (1938), Bakı və Bakı ətrafı kəndlər (1939-1940), Naxçıvan şəhəri və Babək rayonunun Nehrəm kəndi (1941), Qazax (1942), Gəncə (1943), Ağdam rayonlarından topladığı geniş materiallardan ibarətdir. 2) Ayrı-ayrı müəlliflərin əsərləridir ki, bu əsərlərin bir qismi çapdan çıxmış, bir qismi namizədlik dissertasiyası kimi müdafiə edilmiş və əlyazma şəklində Azərbaycan Dövlət Universitetinin kitabxanasında saxlanılmış materiallardır. Buna N.İ.Aşmarin, M.İslamov, R.Rüstəmov, İ.Hacıyev, B.İbrahimov, K.Ramazanov, T.Həmzəyevin elmi araşdırmaları cəlb edilmişdir. 3) Üçüncü mənbə 1945-58-ci illər arasında ASSRA-nın Nizami adına ədəbiyyat və dil institutunun ekspediyasının Zaqatala, Qax, Sabirabad, Əlibayramlı, Naxçıvan, Ordubad, Əlibayramlı, Ağstafa, Tovuz, Qazax, Borçalı rayonlarından, S.M.Kirov adına Azərbaycan dövlət Universitetinin dialektoloji ekspediyasının Şamaxı, Mərəzə, İsmayıllı rayonlarından topladığı materiallar təşkil edir. Ara-sıra digər türk dillərinə -çuvaş, başqırd, qazax, qırğız, oyrot dillərinə də müqayisə üçün müraciət olunmuşdur.
Authors and Affiliations
Aynur SEFERLİ
Keywords
Related Articles
- EP ID EP425748
- DOI 10.30563/turklad.491227
- Views 91
- Downloads 0
TÜRKİYE TÜRKÇESİ MANZUM ATASÖZLERİNDE İÇ İÇE YİNELEMELER
Atasözleri, Türk dili ve edebiyatının her döneminde canlılığını koruyan dil birimleridir. Oluşum nedenleri, biçimleri, tarihsel ve günümüzdeki kullanımları, anlamları ve çağrışım alanları, atasözlerinde yer alan kavramla...
ҚАЗАҚ ПРОЗАСЫНДАҒЫ САРЫНДАР ҚОЛДАНЫСЫ
Мақаладa қазіргі қазақ прозасындағы сарындардың қолданысы жайлы қарастырылады. Көркем туындыдағы этно-фольклорлық үрдіс, сарын түрінде ғана көрініп, ол кейіпкер тұлғасын, жан әлемін жайып салудың әдісі ретінде авторлық...
O’ZBEK TILIDA ISMLARNING ERKALASH VA KICHRAYTISH SHAKLLARI
O’zbek tilida ismlarning lahjaviy va erkalash-kichraytish shakllari deb nomlangan ushbu maqolada ismlarning mazmuni, shevalarda ayrim ismlarning kichraytish, erkalatib chaqirish natijasida ma’no o’zgarishi misollar asosi...
GAGAUZCADAKİ DİYALEKTLERİN KÖKENİ ÜZERİNE
Çevirilen yazıda, Gagauzcadaki diyalektlerin kökeni üzerinde durulmuştur. Gagauzcadaki mevcut iki ağzın hangi tarihi faktörlerden kaynaklandığına dair tespitlerde bulunulmaktadır. Bu tespitler Gagauz sahasında önde gelen...
ҚАЗАҚ АҢЫЗДАРЫНДАҒЫ ҚОРҚЫТТЫҢ ТҰЛҒАСЫ
Бұл мақалада қазақ топырағында өмір сүрген, аты аңызға айналған, оғыз мемлекетінің көрнекті ұзаны, барша түркі дүниесіне ортақ тұлға Қорқыт Атаның қазақ жерінде сақталып қалған аңыздарда сипатталған тұлғасы жайында болма...