Metoda realizmu socjalistycznego w operze Bunt żaków Tadeusza Szeligowskiego

Apply

Metoda realizmu socjalistycznego w operze Bunt żaków Tadeusza Szeligowskiego

Journal Title: Edukacja Muzyczna - Year 2018, Vol 13, Issue 13

Abstract

Wprowadzenie metody realizmu socjalistycznego do twórczości muzycznej w Polsce w latach 50. ubiegłego stulecia, traktowane przez polityków jako jeden z kolejnych etapów budowania społeczeństwa socjalistycznego – wyzwolonego z konfliktów klasowych, implikowało praktyczne rozwiązania w zakresie warsztatu kompozytorskiego. Od kompozytorów oczekiwano: 1) przewartościowania hierarchii gatunków i form muzycznych (oparcia twórczości na formach wokalnych i programowych oraz formach muzyki użytkowej); 2) wykorzystania (w warstwie słownej lub programowej) aktualnej tematyki, wspierającej proces kształtowania nowego ustroju; 3) nawiązania w utworach do tradycji narodowej i europejskiej (z wyłączeniem elementów tradycji XIX-wiecznej) oraz polskiej muzyki ludowej. Opera Bunt żaków Tadeusza Szeligowskiego była pierwszym dziełem operowym skomponowanym w Polsce po roku 1945. Jej twórcy zostali odznaczeni – w roku 1951 – Nagrodą Państwową I stopnia. Prapremiera dzieła, która odbyła się we Wrocławiu, oraz kolejne przedstawienia w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Moskwie i Dreźnie zostały entuzjastycznie przyjęte przez słuchaczy i krytyków muzycznych. Utwór przedstawiano jako wzór realizacji w twórczości muzycznej w Polsce metody realizmu socjalistycznego. Równocześnie wskazywano na wysokie walory artystyczne oraz dużą atrakcyjność widowiskową dzieła. Artykuł stanowi próbę opisania opery w kontekście polityki kulturalnej w Polsce w latach 1945–1956. Analiza dzieła wynika z przyjęcia założeń rosyjskiego narodowego dramatu muzycznego i obejmuje: fabułę opery – ze wskazaniem na źródła konfliktów, głównego bohatera, formę dramatyczno-muzyczną, elementy operowe, melodykę i harmonikę, teksty oraz motywy przewodnie. Na podstawie przeprowadzonych analiz można stwierdzić, że realizacja wytycznych zgłaszanych kompozytorom przez polityków, działaczy partyjnych, odbywa się w analizowanym dziele na trzech poziomach: dramaturgicznym, językowym i muzycznym. Opera Bunt żaków stanowi swego rodzaju odpowiedź jej twórców (kompozytora i librecisty) na (posługując się słowami ówczesnej propagandy) „zapotrzebowanie społeczne”. Tym samym utwór wpisuje się w proces ideologizacji kultury muzycznej zachodzący w Polsce w latach 50. XX wieku.

Authors and Affiliations

Ewa Rzanna-Szczepaniak https://orcid. org/0000-0002-1413-8700

Keywords

Preludes for Organ op. 38 by Władysław Żeleński as the Manifestation of Polishness in Music

The keynote of the article is the attempt to depict the work joining religious and patriotic threads, directing its recipient to the general social and political Polish climate, in which the creator of the work, Władysła...

Relationship between stabilised musical aptitude and harmonic and rhythm improvisation readiness in adults in transversal research

This article is to be considered a research report on the relation between stabilised musical aptitude and harmonic and rhythm improvisation readiness in students of Pedagogy in transversal research. Three tests devised...

EP ID EP756397
DOI https://doi.org/10.16926/em.2018.13.04
Views 6
Downloads 0