Metoda realizmu socjalistycznego w operze Bunt żaków Tadeusza Szeligowskiego
Journal Title: Edukacja Muzyczna - Year 2018, Vol 13, Issue 13
Abstract
Wprowadzenie metody realizmu socjalistycznego do twórczości muzycznej w Polsce w latach 50. ubiegłego stulecia, traktowane przez polityków jako jeden z kolejnych etapów budowania społeczeństwa socjalistycznego – wyzwolonego z konfliktów klasowych, implikowało praktyczne rozwiązania w zakresie warsztatu kompozytorskiego. Od kompozytorów oczekiwano: 1) przewartościowania hierarchii gatunków i form muzycznych (oparcia twórczości na formach wokalnych i programowych oraz formach muzyki użytkowej); 2) wykorzystania (w warstwie słownej lub programowej) aktualnej tematyki, wspierającej proces kształtowania nowego ustroju; 3) nawiązania w utworach do tradycji narodowej i europejskiej (z wyłączeniem elementów tradycji XIX-wiecznej) oraz polskiej muzyki ludowej. Opera Bunt żaków Tadeusza Szeligowskiego była pierwszym dziełem operowym skomponowanym w Polsce po roku 1945. Jej twórcy zostali odznaczeni – w roku 1951 – Nagrodą Państwową I stopnia. Prapremiera dzieła, która odbyła się we Wrocławiu, oraz kolejne przedstawienia w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Moskwie i Dreźnie zostały entuzjastycznie przyjęte przez słuchaczy i krytyków muzycznych. Utwór przedstawiano jako wzór realizacji w twórczości muzycznej w Polsce metody realizmu socjalistycznego. Równocześnie wskazywano na wysokie walory artystyczne oraz dużą atrakcyjność widowiskową dzieła. Artykuł stanowi próbę opisania opery w kontekście polityki kulturalnej w Polsce w latach 1945–1956. Analiza dzieła wynika z przyjęcia założeń rosyjskiego narodowego dramatu muzycznego i obejmuje: fabułę opery – ze wskazaniem na źródła konfliktów, głównego bohatera, formę dramatyczno-muzyczną, elementy operowe, melodykę i harmonikę, teksty oraz motywy przewodnie. Na podstawie przeprowadzonych analiz można stwierdzić, że realizacja wytycznych zgłaszanych kompozytorom przez polityków, działaczy partyjnych, odbywa się w analizowanym dziele na trzech poziomach: dramaturgicznym, językowym i muzycznym. Opera Bunt żaków stanowi swego rodzaju odpowiedź jej twórców (kompozytora i librecisty) na (posługując się słowami ówczesnej propagandy) „zapotrzebowanie społeczne”. Tym samym utwór wpisuje się w proces ideologizacji kultury muzycznej zachodzący w Polsce w latach 50. XX wieku.
Authors and Affiliations
Ewa Rzanna-Szczepaniak https://orcid. org/0000-0002-1413-8700
Keywords
Related Articles
- EP ID EP756397
- DOI https://doi.org/10.16926/em.2018.13.04
- Views 34
- Downloads 0
Preludes for Organ op. 38 by Władysław Żeleński as the Manifestation of Polishness in Music
The keynote of the article is the attempt to depict the work joining religious and patriotic threads, directing its recipient to the general social and political Polish climate, in which the creator of the work, Władysła...
Realizacja treści programowych podręczników przedmiotu muzyka w wybranych placówkach oświatowych w Polsce
The article is a kind of report on my own questionnaire survey concerning the problem of implementation of curricular contents of the Music handbook, the use of which was obligatory in Polish educational system at the tu...
Antyformalistyczny rajok na recytatora, cztery basy, chór mieszany i fortepian Dymitra Szostakowicza, jako swoisty dokument ponurych czasów
The article describes and analyses composition of Dmitri Shostakovic’s Antiformalistic rajok for speaker, four basses, mixed chorus and piano. This piece was composed between 1948 and 1960 and based on selected texts fro...
Jan Edmund Jurkowski as a composer compared to other composing guitarists in Poland after 1944
Associated with the Silesian musical circle, Jan Edmund Jurkowski played a significant role in the history of post-war guitar music in Poland. His activity as a teacher, music event organiser and designer of string instr...
Aleksiej Stanczinski [Aleksey Stanchinsky] (1888–1914): the Forgotten Composer of the Russian Silver Age. A Contribution to Further Research
The aim of this article is to introduce the reader to the figure of Aleksey Stanchinsky and to briefly characterize his work created during the decline of tsarist Russia. The text is divided into three parts. The first o...