Na marginesie sporu wokół książki Aleksandra Janty-Połczyńskiego Wracam z Polski. List Jana Lechonia do Jerzego Giedroycia z maja 1949 r.
Journal Title: Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi - Year 2014, Vol 7, Issue
Abstract
Przełom lat czterdziestych i pięćdziesiątych XX wieku był okresem kształtowania się strategii wydawniczej Jerzego Giedroycia po przeniesieniu Instytutu Literackiego z Rzymu do Paryża. Pierwszoplanowe miejsce w działalności wydawnictwa zajął miesięcznik „Kultura”, na łamach którego dochodziło do różnych – miejscami gorących – sporów wokół linii politycznej pisma. Publikacja pierwszej części reportażu Aleksandra Janty-Połczyńskiego Wracam z Polski 1948 w miesięczniku wywołała oburzenie gros uchodźstwa niepodległościowego. Unaoczniła różnice pomiędzy „polskim” Londynem a paryską „Kulturą” odnośnie stosunku do powojennej Polski. Na polecenie gen. Władysława Andersa pismo wycofano ze sprzedaży w Wielkiej Brytanii. Pod wpływem krytyki Redaktor wstrzymał dalszy druk reportażu w „Kulturze”. Całość w formie książki ukazała się jego nakładem na początku 1949 roku. Giedroyc nie poparł wraz z zespołem „Kultury” uchwały Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie z czerwca 1947 roku, która de facto zakazywała twórcom emigracyjnym drukowania w kraju „utworów swoich dawnych i nowych”. Sceptycznie odnosił się do poglądów prezentowanych m.in. przez londyńskie „Wiadomości” Mieczysława Grydzewskiego, odrzucające krajową rzeczywistość, krytykujące powroty rodaków, zwłaszcza pisarzy, do ojczyzny. Niniejszy artykuł spowodował wymianę listów na przełomie października i listopada 1948 r. pomiędzy Józefem Czapskim, gen. Andersem a Jerzym Giedroyciem. Każdy z nich zaprezentował własny punkt widzenia w tej kwestii, co jednak nie zbliżyło stron. Jednak najostrzejszy w formie okazał się tzw. list pasterski Jana Lechonia do Giedroycia, który poeta wystosował do Redaktora „Kultury” po przeczytaniu książki w maju 1949 roku. Lechoń należał wówczas do najbliższych współpracowników Grydzewskiego i „Wiadomości”. W liście napisanym w tonie bardzo emocjonalnym Lechoń zarzucił Jancie napisanie książki świadomie czy nieświadomie pod dyktando bolszewickie. Obrona pisarza w „Kulturze” wydała się poecie „rzeczą w najwyższym stopniu gorszącą i bardzo szkodliwą dla i tak zdezorientowanej i zdemoralizowanej opinii polskiej na emigracji”. Niniejszy list stanowi najlepszą wykładnie poglądów tzw. „niezłomnych” i „nieprzejednanych” na kwestie stosunku emigracji niepodległościowej do Polski po 1945 roku. Poeta nie otrzymał odpowiedzi od Giedroycia, który uznał sprawę za zamkniętą po opublikowaniu książki.
Authors and Affiliations
Małgorzata Ptasińska
Keywords
Related Articles
- EP ID EP72179
- DOI -
- Views 75
- Downloads 0
Polonica w kolekcji książek europejskich syberyjskiej biblioteki akademickiej
Stare druki polskiego pochodzenia stanowią jedne z najciekawszych zabytków należących do zbioru europejskich książek XV–XX w. Oddziału Książki Rzadkiej i Rękopisów GPNTB SO RAN. Nie tworzą w nich wydzielonego zasobu i zn...
Bibliotheca Tessinensis – seria edycji źródłowych Książnicy Cieszyńskiej i Ośrodka Dokumentacyjnego Kongresu Polaków w Republice Czeskiej
The editorial series Bibliotheca Tessinensis, founded in 2004, is devoted to publishing the unknown or hardy accessible source documents related to the history of Cieszyn Silesia from the Middle Ages to the present, as w...
Polonica of the Bavarian State Library – the collection and digital services
Funded by the German Research Foundation (DFG) the Bavarian State Library in Munich/Germany functions as a reference library for the countries of East, East-Central and Southeast Europe since the early 1950s. However the...
Biblioteki publiczne o charakterze naukowym w Polsce w XX wieku (do 1990 r.). Geneza. Status. Organizacja
The author described of this article described the process of isolation of a subgroup of municipal scientific libraries from the larger group of public ones. First public libraries with scientific functions were created...
Baza proweniencji dawnej książki w Centrum Badawczym Bibliografii Polskiej Estreicherów UJ
Platforma cyfrowa dziejów książki