O demokratyzacji zawodu menedżera

Apply

O demokratyzacji zawodu menedżera

Journal Title: Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie - Year 2017, Vol 43, Issue 2

Abstract

Kryzys ekonomiczny lat 2008-2009 uzmysłowił, że zaostrzają się wymogi przetrwania i konkurencyjności przedsiębiorstw, wskazując równocześnie na konieczność wzrostu odpowiedzialności zarządzających kapitałem i innymi zasobami przedsiębiorstw i społeczeństw. Przemianom w gospodarkach i zarządzaniu, od połowy ubiegłego wieku towarzyszy wzrost roli, a nawet umasowienie i demokratyzacja zawodu menedżera (J. Burham 1941, za: A.K. Koźmiński, 2016). Menedżerowie różnych poziomów samodzielnie decydują o zastosowaniu i wykorzystaniu coraz większych zasobów ludzkich i materialnych oraz środków technicznych, co przekłada się na ich efektywność. Wynika to ze stosowania płaskich (procesowych, zamiast wysoce sformalizowanych i zbiurokratyzowanych) struktur organizacyjnych w szybko zmieniających się warunkach działalności przedsiębiorstw, a także monopolu wiedzy, którą dysponują menedżerowie, a nie właściciele firm [Burnham, 1941, Mills, 1960]. Niektórzy ekonomiści i socjologowie wskazują, że w Polsce takie zjawisko jest dodatkowo wynikiem rosnącej dysproporcji między szybko rozwijającym się kapitałem ludzkim a niskim poziomem kapitału społecznego, rozumianego jako przestrzeń moralna w postaci zaufania, lojalności, wzajemności, solidarności, szacunku i sprawiedliwości [Sztompka, 2016, Koźmiński, 2016]. Rosnącej roli menedżerów, treści pełnionych ról, kierowaniu kapitałem ludzkim, zasobami materialnymi i finansowymi nie zawsze towarzyszy ich poziom odpowiedzialności. Dlatego też, jak piszą autorzy książki: Doświadczenia wyniesione z kryzysu finansowego subprime wskazują na potrzebę przyjęcia nowego paradygmatu odpowiedzialności menedżerów kierujących przedsiębiorstwami, to znaczy wiązania wysokich wynagrodzeń z odpowiedzialnością kontraktową, w tym także finansową (s. 286). I dalej podkreślają: Systemy motywacji stosowane wobec menedżerów instytucji finansowych nie były, jak się wydaje, adekwatne do nakładu pracy, poziomu odpowiedzialności i kompetencji (…) Nie można oczywiście twierdzić, że to błędne systemy motywacji wywołały w głównej mierze kryzys subprime, lecz niewątpliwie zastosowane modele motywacji przyczyniły się do akceleracji kryzysu, a poziom etyki zawodowej wśród wielu top-menedżerów, w świetle skłonności do hazardu moralnego, okazał się niski (…) Nie było też etycznie uzasadnione fundowanie fortun z pensji – kosztem klientów, budżetów państw i akcjonariuszy (s. 286-287). Krytyczna analiza doświadczeń w tym zakresie stała się przesłanką i podstawą do napisania książki. Autorzy sformułowali następującą jej tezę: decyzje menedżerów o wielkiej nieraz wartości i dotyczące nawet milionów klientów oraz apetyt na ryzyko z jednej strony, a z drugiej stosowana zasada prawa do błędów, wysokie wynagrodzenia i odprawy oraz słaba wydajność nadzoru korporacyjnego, uzasadniają stosowanie odpowiedzialności finansowej za błędy w zarządzaniu oraz zaostrzenie kryteriów doboru menedżerów (s. 12). Praca jest obszernym studium obejmującym niemal wszystkie obszary związane z zarządzaniem i odpowiedzialnością menedżerów. Część pierwsza poświęcona jest teoretycznym aspektom odpowiedzialności, z uwzględnieniem różnych teorii zarządzania, teorii podejmowania decyzji, ich racjonalności, etyki i społecznej odpowiedzialności. Obszary odpowiedzialności menedżera, według autorów, uwzględniają finanse, sprawozdania finansowe, obszar kapitału ludzkiego, środowiska i upadłości. Takie podejście wynika z przyjęcia przez autorów tezy, że odpowiedzialność menedżerów ma dwojaki charakter. Z jednej strony, ponoszą oni odpowiedzialność (moralną) za wszelkie straty finansowe i wizerunkowe firmy, z drugiej zaś – ponoszą osobistą odpowiedzialność prawną i finansową za podejmowanie konkretnych decyzji. Część druga książki jest poświęcona uwarunkowaniom decyzji menedżerskich, do których autorzy zaliczyli: specyficzne behawioralne aspekty procesu decyzyjnego, towarzyszący temu stres, ryzyko, nadzór, regulacje prawne, dostęp do informacji czy wielokulturowość. Kolejne części książki poświęcone są zakresom i rodzajom odpowiedzialności prawnej, finansowej, etycznej oraz możliwości ubezpieczenia od ryzyka podejmowania decyzji. Z ujęcia problemów wynika, iż autorzy wskazali szeroko sfery i zakresy odpowiedzialności, a także ograniczenia związane z odpowiedzialnym zarządzaniem. Główny akcent w tej części jest położony na współczesne uwarunkowania i wymagania co do sfery i zakresów odpowiedzialności. Skrupulatnie też autorzy wskazują na ograniczenia podejmowania decyzji z rozróżnieniem tych, na które menedżerowie mają wpływ i tych, na które wpływu nie mają, gdyż wynikają one bądź z oczekiwań interesariuszy, bądź z ograniczeń samego procesu decyzyjnego. Zawarta analiza i regulacje w zakresie odpowiedzialności menedżerów przede wszystkim dotyczą polskich uwarunkowań, ale autorzy wspierają się też szeregiem obowiązujących regulacji światowych i europejskich, co pomaga lepiej zrozumieć poszczególne zagadnienia. W naświetlaniu i analizach poszczególnych zagadnień autorzy posługują się wynikami badań bądź przytaczanych za innymi badaczami, bądź badań własnych prowadzonych najczęściej metodą Delphi. Pracę kończy rozdział poświęcony krytycznej ocenie tradycyjnego modelu odpowiedzialności i wynagradzania menedżerów oraz propozycje niezbędnych zmian, z uwzględnieniem mierników ocen sukcesu, jako podstawy oceny pracy menedżerów, modelu motywacji finansowych, złotych spadochronów, systemu podatkowego i modelu regulacji prawnych. Książka ma logiczny układ obejmujący: • sfery odpowiedzialności (ujęcie: zarządzanie, finanse, prawo), • konsekwencje niedostatecznej odpowiedzialności, • przykłady skutków niedotrzymania odpowiednich decyzji, • propozycje kierunków zmian, które autorzy zalecają. Znaczenie tej ważnej publikacji polega przede wszystkim na podjęciu przez autorów trudnego i ważnego, a często niedocenianego zagadnienia odpowiedzialności menedżerów, podejściu interdyscyplinarnym i spojrzeniu na te zagadnienia z różnych punktów widzenia i różnych dyscyplin naukowych, jak: ekonomia, zarządzanie, prakseologia, psychologia i prawo. Wartością dodaną tej publikacji jest obszernie cytowana literatura polska i anglojęzyczna. Książka jest skierowana do szerokiego grona czytelników: menedżerów różnych poziomów organizacji, pracowników naukowych specjalizujących się w dyscyplinie zarządzania, doktorantów, słuchaczy i podyplomowych studiów, a także studentów szkół ekonomicznych i technicznych.

Authors and Affiliations

Barbara Dobiegała-Korona

Keywords

Dokąd zmierzają ekonomia i nauki społeczne?

Książka Andrzeja M. Zawiślaka, O kwantach, rynkach i ekonomistach. Ikebana zadziwień i paradoksów, jest retrospekcją zmian, jakie zaszły w ostatnich dwudziestu latach w polskiej i światowej nauce i gospodarce. Autor nie...

Powiązania niekapitałowe korporacji transnarodowych "Teresa Pakulska, Małgorzata Poniatowska-Jaksch Non-Equity Modes as International Business Strategy From Ownership to Control Lambert Academic Publishing, 2015, p. 188"

EP ID EP519370
DOI -
Views 51
Downloads 0