O NATURZE ŚWIADOMOŚCI. SAMOŚWIADOMOŚĆ - JEJ GŁÓWNE ODMIANY I FUNKCJE
Journal Title: Humanistyka i Przyrodoznawstwo. Interdyscyplinarny Rocznik Filozoficzno-Naukowy - Year 2014, Vol 1, Issue 20
Abstract
W artykule rekonstruuję podstawowe zręby tzw. przeżywaniowej koncepcji świadomości, której współtwórcami byli m.in. Roman Ingar den, Antoni B. Stępień, Karol Wojtyła i Woj ciech Chudy. Niektóre istotne elementy tej kon cepcji zawierają się również w poglądach Arystotelesa, Tomasza z Akwinu, Kartezjusza, Kanta, Brentano, Husserla i Bergsona. Według koncepcji przeżywaniowej, zwanej także reflek- sywną (w odróżnieniu m.in. od refleksyjnej), główną cechą świadomości jest jej zdolność do samoujawniania się sobie - zdolność do samo- przenikania, samoprzezroczystości lub - jak po wie G. Ryle - fosforoscencji. Dzięki niej prze życia świadome kierują się nie tylko w stronę przedmiotów wobec nich transcendentnych, ale też w stronę samych siebie. W związku z tym, w ślad za Husserlem, można mówić o „drugiej intencjonalności” strumienia świadomości oraz 0 wielu różnych odmianach samoświadomości (refleksyjnej i nierefleksyjnej). Spośród różnych odmian samoświadomości specjalnego znacze nia nabierają jednak te, które mają charakter zdecydowanie nieprzedmiotowy, nietematyczny, nieaktowy i nierefleksyjny, jak np. Husserlow- ska świadomość retencjonalno-protencjonalna, Ingardenowskie przeżywanie (Durchleben, w opozycji do Erleben) czy, wcześniej, refleksja in actu exercito u św. Tomasza i scholastyków ego cogito u Descartesa, apercepcja transcendentalna u Kanta, intellektuelle Anschauung u Fichtego, inneres Bewusstsein u Brentana i intuicja u Bergsona. Wydaje się, że zdolność świadomości do samoprzenikania i samoujaw- niania się sobie stanowi jedną z najbardziej klu czowych jej cech, a jednocześnie jej cechę naj bardziej specyficzną i dystynktywną.
Authors and Affiliations
Józef Dębowski
Keywords
Related Articles
- EP ID EP293076
- DOI -
- Views 68
- Downloads 0
O NAUCE, FILOZOFII I RELIGII
Rec. Michał Heller w osobistej rozmowie o życiowych wyborach. Wierzę, żeby rozumieć, rozmawiają: Wojciech Bonowicz, Bartosz Brożek, Zbigniew Liana, Kraków 2016, ss. 352.
Prawosławie w życiu gagauskiej społeczności w Mołdawii
Myślą przewodnią jest twierdzenie, że prawosławie pełniło i pełni nadal istotną rolę w życiu społeczności mołdawskich Gagauzów. Celem niniejszego tekstu jest ukazanie roli prawosławia, która zmieniała się w czasie, oraz...
PODĄŻAĆ ZA ZWIERZĘCYM UMYSŁEM. PRZYCZYNKI PARADYGMATYCZNE DO KOGNITYWISTYKI ZWIERZĄT
Rec. Frans de Waal, Are We Smart Enough to Know How Smart Animals Are?, Granta Publications, Londyn 2016.
ZAGADNIENIE NORMATYWNYCH PODSTAW ZDOLNOŚCI KOGNITYWNYCH CZŁOWIEKA W KONCEPCJI MICHAELA TOMASELLO
We współczesnych szeroko pojętych inter dyscyplinarnych dyskusjach łączących filozofię, psychologię, biologię, kognitywistykę, neuro- naukę, a toczonych na temat zdolności poznaw czych człowieka, wyróżnia się stan...
NAUKA KRYTYCZNEGO MYŚLENIA HEREZJI, CZYLI O POŻYTKACH UKRYTYCH W HERETYCKICH POGLĄDACH
W niniejszym artykule zostanie omówiona herezja jako fenomen kulturowy zakorzeniony w tradycji myśli i filozofii europejskiej od cza sów starożytności. Herezja potraktowana będzie jako kulturotwórcze zjawisko wyrażaj...