Abstract

XX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren özerk bir bilim dalı olarak disiplinleşen çeviri, küreselleşen dünyada sınırların ortadan kalkmasında en etkili araç olarak kabul edilmektedir. Kültürlerarası köprü vazifesi gören çeviriye her geçen gün artan ilgi, beraberinde toplumlar arasında kültürlerarası etkileşimi de arttırmaktadır. XX. Yüzyıla kadar dilbilimin, yazınbilimin alt dalı olarak varlığını sürdüren çevirinin, bilimselleşmesinden kısa bir süre sonra uğradığı paradigma değişimi dille kültürün ayrılmazlığı temeline dayandırılmış, erek kültür odaklı çeviri anlayışını doğurmuştur. Bu bağlamda güncel çeviribilim araştırmalarına bakıldığında ezber bozarcasına sadece bir dilin diğer dile aktarımı mantığıyla değil, dil, kültür, edebiyat, sosyoloji, siyaset, tarih, psikoloji, tıp yani bilimsel anlamda bütün disiplinlere katkı sağlama mantığıyla geliştirilmektedir. Her toplumun bir kültüre sahip olduğu gerçeğinden yola çıkarak, çeviride kaynak dili erek dile aktarırken çevirmen açısından sözcük ve anlam bağlamında yaşanan en önemli sorun, kültürel öğelerin aktarımıdır. Geleneksel yaklaşımlarda yazarın gölgesinde kalan çevirmen, son on yıldır dil kültür bütünlüğünün sağlanmasında, kültürlerarası etkileşimin artmasında başat aktör olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamda, çalışmada Türk Edebiyatı’nın toplumcu gerçekçi yazarlarından Orhan Kemal’in Bereketli Topraklar Üzerinde, Müfettişler Müfettişi, Üçkağıtçı adlı yapıtlarında geçen kültürel unsurları, çevirmeni merkeze alan Yorumlayıcı Anlam Kuramı ve Peter Newmark’ın kültürel öğe sınıflandırması ışığında ele alacağız. Ayrıca kaynak kültüre özgü kültürel unsurların erek okurun dünyasına nasıl aktarıldığını, çeviri sürecinde her iki dile, kültüre eşit derecede hakim, entelektüel açıdan donanımlı olması gerektiğini vurguladığımız ideal çevirmen tanımını, çevirmen kararlarını eşdeğerlik ilkesine dayanarak örneklerle göstermeye çalışacağız.

Authors and Affiliations