Oświecenie i kontroświecenie czasów Królestwa Polskiego. Polemika o. Karola Surowieckiego z ministrem Stanisławem Kostką Potockim
Journal Title: Folia Historica Cracoviensia - Year 2017, Vol 23, Issue 2
Abstract
Zwolennicy idei oświecenia, poddając racjonalnej krytyce otaczającą ich rzeczywistość, dokonali gruntownych przeobrażeń we wszystkich dziedzinach życia. Nie oznaczało to jednak, że owe idee i przeobrażenia zyskały powszechną akceptację. Ich przeciwnicy, rozwijając nurt kontroświecenia, zamiast oświeceniowego postępu dostrzegali głęboki upadek i demoralizację. Krytycznie postrzegając nowoczesność, pytali o arbitralność rozumu ludzkiego, o koncepcję natury człowieka, o jego moralność, odpowiedzi udzielając z pozycji apologetów chrześcijaństwa. Dlatego też w dobie Królestwa Polskiego rodzimi antyoświeceniowcy wytrwale zwalczali osiemnastowieczną filozofię, występując przeciwko temu wszystkiemu, co uznali za szkodliwe dla współczesności i religii. Modelowym wręcz przykładem zmagań reprezentantów przeciwstawnych formacji ideowych była polemika o. Karola Surowieckiego z ministrem Stanisławem Kostką Potockim. Ukształtowany w epoce racjonalizmu działający według założeń oświecenia minister był symbolem rozumowych przemian w Rzeczpospolitej drugiej połowy XVIII w. Po drugiej stronie światopoglądowej barykady stał o. Surowiecki, antyoświeceniowo nastawiony franciszkanin-reformat, który zaciekle bronił Kościoła i religii. Ich polemiczne starcie doskonale obrazowało, jak bardzo prezentowane przez nich myślowe światy nie przystawały do siebie.
Authors and Affiliations
Rafał Szczurowski
Keywords
Related Articles
- EP ID EP392723
- DOI 10.15633/fhc.2243
- Views 29
- Downloads 0
Pięciu braci męczenników. Pierwsi polscy eremici i ich kult
Bracia Benedykt i Jan, uczniowie Romualda, na prośbę Ottona III przybyli do Polski, by nawracać pogan. Wkrótce do włoskich pustelników dołączyli polscy bracia Izaak i Mateusz, którzy pomagali im w nauce języka słowiański...
Artistic foundations of the Carmelite Order in Silesia in early modern times. Selected issues
The Order of The Brothers of The Most Blessed Virgin Mary of Mount Carmel arrived in Silesia late in the 14th century, when its first monastery was established in Strzegom. It was however liquidated during the Reformatio...
Spór o obsadę stanowiska opata komendatoryjnego na Łysej Górze w okresie bezkrólewia po śmierci Jana III Sobieskiego w świetle korespondencji nuncjusza Giovanniego Antonio Davii
Jedną ze spraw, która przez wiele lat, poczynając od schyłku XVI wieku, powodowała zadrażnienia stosunków pomiędzy Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą, była sprawa nominacji na opactwa komendatoryjne, gdzie królowie zaz...
Siostry Barbary Żulińskiej CR wspomnienia o arcybiskupie Józefie Teodorowiczu
Przypadająca 4 XII 2008 r. pięćdziesiąta rocznica śmierci pasterza ormiańskokatolickiej archidiecezji lwowskiej abp. Józefa Teodorowicza stwarza dobrą okazję do spojrzenia oczyma świadków na jego osobę i dokonania. Jedny...
„Weź swój krzyż i idź za Jezusem…”. Wizerunek człowieka niosącego krzyż jako alegoria życia zakonnego
Artykuł jest przyczynkiem do badań nad ideą naśladowania Chrystusa, wyrażoną w ikonografii chrześcijańskiej za pomocą obrazowej metafory dźwigania krzyża wespół z Chrystusem. „Kto nie bierze swojego krzyża, a idzie za mn...