O‘ZBEK VA TURK TILSHUNOSLIGIDA EGA TALQINI
Journal Title: ULUSLARARASI TÜRK LEHÇE ARAŞTIRMALARI DERGİSİ - Year 2019, Vol 3, Issue 1
Abstract
O‘zbek va turk tillarining qiyosiy tadqiq etilishiga doir bir qator tadqiqotlar mavjud. Biroq bu ishlar asosan qiyoslanayotgan tillarning leksik va morfologik xususiyatlarining tadqiqini o‘z ichiga oladi. O‘zbek va turk tillarining sintaktik xususiyatlari, xususan, ega, eganing o‘zbek va turk tilshunosligidagi talqini va tadqiqi, ifoda materiallari solishtirilib o‘rganilmagan. Zero, turk tilshunosligida va o‘zbek tilshunosligida eganing talqinida tasniflanishida farqli yondashuvlar ko‘zga tashlandi. O‘zbek tilshunosligining rus tilshunosligi ta’sirida, turk tilshunosligining g‘arb tilshunosligi, asosan fransuz va nemis tilshunosligi ta’sirida shakllanganligi natijasida gapning bosh bo‘laklarini, xususan, eganing talqini va tadqiqida farqli yondashuvlarning tatbiq etilgani ko‘zga tashlanadi. Turk tilshunosligida ega vazifasida kelgan so‘zlar va so‘z birikmalarining leksik-semantik mazmuni, sintaktik qurshovi, sintaktik vazifasi ham diqqatga olinadi. O‘zbek tilshunosligida ega vazifasida kelgan so‘zlar va so‘z birikmalarining ko‘pincha jumladan ajratilgan holda o‘rganilganligi kuzatiladi. Bundan tashqari , o‘zbek tilida eganing tuzilishiga ko‘ra turlari ham tasniflangan. Bu maqolda o‘zbek va turk tilshunosligidagi eganing talqin qilinishi, eganing ifodalanish usullari qiyoslab o‘rganiladi, ular o‘rtasidagi umumiylik va tafovutlar aniqlanadi. O‘zbek tilshunosligida sintaktik birliklar tadqiqida qo‘llanilgan usullarga asoslangan holda qiyoslanayotgan tillardagi ega, uning struktur turlari, ifodalanish usullari o‘rganiladi. Eganing ifoda materiallari solishtirish jarayonida, bu vazifada kelgan so‘z turkumlarining grammatik xususiyatlari ham tavsiflanadi.
Authors and Affiliations
Zilola XUDAYBERGENOVA
Keywords
Related Articles
- EP ID EP588879
- DOI 10.30563/turklad.566293
- Views 122
- Downloads 0
CENGİZ AYTMATOV’UN ESERLERİNDE ANLATIM TEKNİKLERİNİN KURGUYA OLAN ETKİSİ
Anlatma eylemi insanın kendini ifade etme mecburiyetinden doğmuştur. Yazar da anlatısında olaylardan hareketle hep bir şeyleri ifade etmeye çalışır. Anlatmaya bağlı edebî eserlerin temelinde yatan özellik budur. Farklı a...
ORHAN PAMUK’UN CEVDET BEY VE OĞULLARI ROMANINDA SÖZ VARLIĞI
Dil sadece anlaşmayı sağlayan tek yönlü bir dizge değil aynı zamanda özelliklerine, kullanım yerlerine ve işlevlerine göre dünyayı anlamlı hâle getirebilen çok yönlü bir yapıdır. Birçok unsuru bünyesinde barındıran dilin...
KAZAK TÜRKLERİNİN MÜZİKAL SAHNE ÖRNEKLERİ VE BU BAĞLAMDA İCRA EDİLEN KARA JORGA DANSI
Bu makalede, Kazak Türklerinin müzikal çalgı aletleri ve bunların icra edildiği yerler ile gerçekleştirilen ritüeller incelenmiştir. Kazak atışma geleneğinde, âşıkların atışma yerleri, eserlerini icra edişindeki farklılı...
TUNCER GÜLENSOY’UN ALTAYİSTİK VE MOĞOL HALKBİLİMİ ÇALIŞMALARI
Bu çalışmada Tuncer Gülensoy’un, Altayistik ve Moğol Halkbilimi çalışmaları anlatılmıştır. Gülensoy, Türkçe, Moğolca, Mançu-Tunguzca, Korece ve Japoncanın akraba diller olduğuna inanan ve bu alanda çalışmalar yapan bir b...
МҰХАММЕД ФИЗУЛИДІҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫ
Мақалада шығыстың ең ірі ақындарының бірі - Мұхаммед Физулидің шығармашылығы жайлы қарастырылады. Оның өмірбаяны, жазған еңбектері жайлы да қамтылады. Оның шығармалары бірнеше тілдерге аударылған. Физули шығармаш...