POLISEMIA KRZYŻA W PRAKTYKACH SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO Polski „Krzyż Dziejów” w twórczości wielkich romantyków

Apply

POLISEMIA KRZYŻA W PRAKTYKACH SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO Polski „Krzyż Dziejów” w twórczości wielkich romantyków

Journal Title: Miscellanea Anthropologica et Sociologica - Year 2012, Vol 13, Issue 1

Abstract

W dziejach polskiej religijności i kultury symbol krzyża jako najważniejszy znak chrześcijaństwa ma miejsce wyjątkowe. Literatura piękna, zwłaszcza poezja, ukazuje, że zawsze pełnił ważną rolę w liturgii, kulturze, sztuce, piśmiennictwie i tradycji. Często też odczytywano jego znaczenie w kontekście aktualnej sytuacji historycznej, społecznej i politycznej. Polski „Krzyż Dziejów” w twórczości wielkich romantyków 87 Określenie zakresu pojęć związanych z symboliką krzyża w utworach literackich nie jest łatwe. Przede wszystkim wiąże się ze zbawczą męką i śmiercią Chrystusa i ten temat szczególnie eksponowany jest w literaturze średniowiecznej. W późniejszym baroku dochodzi do połączenia pierwiastków religijnych z ideami patriotycznymi. Krzyż wyraża wówczas postawę męstwa i wiąże z sarmackim przeświadczeniem o wybraniu przez Boga narodu polskiego, co potem szeroko zostało rozwinięte w idei romantycznegomesjanizmu. Wybrane utwory Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego i Cypriana Kamila Norwida ukazują dobitnie, że w XIX wieku symbol krzyża łączył się ze świadomością narodową i postawami patriotycznymi Polaków w sposób szczególny. Znak, który przez wiele stuleci miał głównie odzwierciedlenie sakralne, stał się wówczas symbolem trwania narodu, jego godłem, znaczył ślady żołnierskiej tułaczki i na stałe wpisał się w pejzaż polskiej ziemi. Okres, w którym obecność krzyża w literaturze odgrywa bardzo istotną rolę, to także czas pierwszej i drugiej wojny światowej. Odnajdujemy tutaj bliską romantycznemu mesjanizmowi interpretację krzyża. Pojawia się on jako symbol nadziei i życia, droga pokoju, miłości i wybaczenia, jako wzór prowadzący do zbudowania nowego, lepszego świata. Twórczość współczesna kontynuuje motyw krzyża – symbolu cierpienia i miłości, wpisanego historię narodu polskiego, w jego kulturę i wszystkie dziedziny sztuki. Pojawia się on teraz również w nowych, konkretnych sytuacjach życiowych, nieraz w bardzo trudnej codzienności. Dziś trudniej człowiekowi pogodzić się z myślą, że odczucie wzniosłości cierpienia dla idei prowadzi najczęściej do spojrzenia na nie przez pryzmat krzyża, choć dzieje Polski, utrwalone w literaturze i sztuce pięknej ukazują, że im bardziej bolesne były polskie doświadczenia historyczne, tym silniej społeczna wrażliwość odnosiła je właśnie do krzyża. Choć w świecie dokonuje się wiele przemian, to krzyż jako wartość uniwersalna trwa i bogactwo jego znaczeń, pomimo częstego niezrozumienia, odrzucenia, czy tworzenia własnych wizji tego symbolu, przywoływane jest nadal we wszystkich aspektach życia człowieka.

Authors and Affiliations

Bożena Leszczyńska

Keywords

Krzyż Dziejów Idee polskiego mesjanizmu

EP ID EP52879
DOI -
Views 74
Downloads 0