POLISEMIA KRZYŻA W PRAKTYKACH SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO Polski „Krzyż Dziejów” w twórczości wielkich romantyków
Journal Title: Miscellanea Anthropologica et Sociologica - Year 2012, Vol 13, Issue 1
Abstract
W dziejach polskiej religijności i kultury symbol krzyża jako najważniejszy znak chrześcijaństwa ma miejsce wyjątkowe. Literatura piękna, zwłaszcza poezja, ukazuje, że zawsze pełnił ważną rolę w liturgii, kulturze, sztuce, piśmiennictwie i tradycji. Często też odczytywano jego znaczenie w kontekście aktualnej sytuacji historycznej, społecznej i politycznej. Polski „Krzyż Dziejów” w twórczości wielkich romantyków 87 Określenie zakresu pojęć związanych z symboliką krzyża w utworach literackich nie jest łatwe. Przede wszystkim wiąże się ze zbawczą męką i śmiercią Chrystusa i ten temat szczególnie eksponowany jest w literaturze średniowiecznej. W późniejszym baroku dochodzi do połączenia pierwiastków religijnych z ideami patriotycznymi. Krzyż wyraża wówczas postawę męstwa i wiąże z sarmackim przeświadczeniem o wybraniu przez Boga narodu polskiego, co potem szeroko zostało rozwinięte w idei romantycznegomesjanizmu. Wybrane utwory Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego i Cypriana Kamila Norwida ukazują dobitnie, że w XIX wieku symbol krzyża łączył się ze świadomością narodową i postawami patriotycznymi Polaków w sposób szczególny. Znak, który przez wiele stuleci miał głównie odzwierciedlenie sakralne, stał się wówczas symbolem trwania narodu, jego godłem, znaczył ślady żołnierskiej tułaczki i na stałe wpisał się w pejzaż polskiej ziemi. Okres, w którym obecność krzyża w literaturze odgrywa bardzo istotną rolę, to także czas pierwszej i drugiej wojny światowej. Odnajdujemy tutaj bliską romantycznemu mesjanizmowi interpretację krzyża. Pojawia się on jako symbol nadziei i życia, droga pokoju, miłości i wybaczenia, jako wzór prowadzący do zbudowania nowego, lepszego świata. Twórczość współczesna kontynuuje motyw krzyża – symbolu cierpienia i miłości, wpisanego historię narodu polskiego, w jego kulturę i wszystkie dziedziny sztuki. Pojawia się on teraz również w nowych, konkretnych sytuacjach życiowych, nieraz w bardzo trudnej codzienności. Dziś trudniej człowiekowi pogodzić się z myślą, że odczucie wzniosłości cierpienia dla idei prowadzi najczęściej do spojrzenia na nie przez pryzmat krzyża, choć dzieje Polski, utrwalone w literaturze i sztuce pięknej ukazują, że im bardziej bolesne były polskie doświadczenia historyczne, tym silniej społeczna wrażliwość odnosiła je właśnie do krzyża. Choć w świecie dokonuje się wiele przemian, to krzyż jako wartość uniwersalna trwa i bogactwo jego znaczeń, pomimo częstego niezrozumienia, odrzucenia, czy tworzenia własnych wizji tego symbolu, przywoływane jest nadal we wszystkich aspektach życia człowieka.
Authors and Affiliations
Bożena Leszczyńska
Keywords
Related Articles
- EP ID EP52879
- DOI -
- Views 85
- Downloads 0
KULTURA: Le Chemin de la mimesis. Etiuda comparée des teorii de René Girard i Michaił Bakhtine
M. Bakhtine a constaté dans son analyse de l’śuvre de François Rabelais que grâce à un ordre renversé qui accompagne le carnaval l’homme devient lui‑même en dépassant ses limites. Ici, il faut demander quel désir donne n...
URBAN COMMUNITY IN CRISIS? The Practices of Everyday Life in Urban Neighbourhood – Towards New Forms of Communal Life?
In this paper I explore the new mechanisms of socio-spatial structuration of the urban communities on the neighbourhoods’ level. These mechanisms are examined from the perspective of the theory of social practices and Fr...
MAGISTRI DOCENT: The Fall of Art
MULTIVOCALITY OF CROSS IN POLISH SOCIETY PRACTICES The Semantics of the Cross in Contemporary Polish Language: As Based on Questionnaires, Culture and Dictionaries
The symbol of the cross has been with humans for centuries. Its significance, meticulously described by ethnologists and ethnographers, is not limited to the sacred, though this is the prevailing domain, which is illustr...
Sociology of Dwelling in Contexts: Between memory and politics. “ALZHIR” Museum and Memorial Complex of Political Repressions and Totalitarianism Victims near Astana in Kazakhstan
The article is dedicated to the analysis of ideas created and transmitted by the Museum and Memorial Complex of Political Repressions and Totalitarianism Victims on the former Akmolinsky Camp of Wives of the Traitors of...