Poznanie wartości w filozofii Henryka Elzenberga
Journal Title: Ogrody Nauk i Sztuk - Year 2017, Vol 7, Issue 7
Abstract
Cel artykułu. Celem artykułu jest całościowa rekonstrukcja i prezentacja teorii poznania wartości według Henryka Elzenberga. Epistemologia wartości stanowi jedną z części aksjologii formalnej Elzenberga. Do zrealizowania zamiaru wykorzystano metodę rekonstrukcyjną oraz analizę pojęciową. Omówione koncepcje. Rekonstrukcja zaczyna się od przedstawienia głównych elementów filozofii wartości Elzenberga. Wpierw odróżniono pojęcia wartości utylitarnej i perfekcyjnej, a później zdefiniowano wartość perfekcyjną jako „cechę” przedmiotu, który jest taki, jaki być powinien. Następnie wyjaśniono Elzenbergowskie pojęcie intuicji jako indywidualnych przedstawień niezmysłowych. Zrekonstruowano rozważania Elzenberga na temat natury pierwotnych ocen. Refleksja prowadzi do wniosku iż fundamentalnymi sądami w aksjologii są jednostkowe sądy o cechach nadających wartość. Później przedstawiono Elzenbergowską krytykę stanowisk negujących poznawczy sens sądów o wartości. Głównym punktem krytyki było wykazanie, że obecność in mente pojęcia wartości perfekcyjnej wskazuje na niemożność zredukowania wartości do subiektywnych stanów świadomości oraz, że można ograniczyć wpływ emocji w poznawaniu wartości. To zaś prowadzi do zagadnienia metodyki poznania wartości, która zaleca ascezę i ograniczanie emocji mogących ubocznie determinować sąd o wartości. Wartość poznawcza tekstu. Tekst syntetycznie ujmuje rozmaite wątki epistemologii wartości Elzenberga. Widoczny jest fundamentalny dla Elzenberga związek między teorią poznania wartości a resztą ogólnych rozważań aksjologicznych. Wykorzystując materiały zawarte w nieopublikowanych rękopisach przedstawiono kilka istotnych informacji na temat Elzenbergowskiej koncepcji intuicji. Zaprezentowana koncepcja przedstawia rozmaite argumenty, które mogą zostać wykorzystane przeciwko stanowiskom negującym autonomiczny i obiektywny charakter wartości, zwłaszcza przeciw stanowiskom przeczącym możliwości kompetentnego stwierdzania obecności wartości.
Authors and Affiliations
Antoni Płoszczyniec
Keywords
Related Articles
- EP ID EP233464
- DOI 10.15503/onis2017.17.29
- Views 76
- Downloads 0
Legalizm czy dobro dziecka – problem pierwszeństwa zasad konstytucyjnych przy odebraniu dziecka z rodziny w sytuacji kryzysowej
Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, która z konstytucyjnych zasad: legalizmu, czy dobra dziecka powinna mieć pierwszeństwo przy odebraniu dziecka przez Policję w sytuacji kryzysowej. Na wstępie wyjaśniono relacj...
Podejmowanie decyzji przestępczej w kontekście zysków i strat
Artykuł stanowi omówienie uwarunkowań procesu podejmowania decyzji przestępczych, motywowanych świadomymi pobudkami. Szczególna uwaga skierowana została na uwzględnienie samego procesu dokonywania kalkulacji zysków i str...
Miejsce zachowań prospołecznych w profilaktyce pedagogicznej
Cel badań. Celem artykułu jest wskazanie istoty zachowań prospołecznych dla zdrowia młodzieży oraz miejsca zachowań prospołecznych we współcześnie pojmowanej profilaktyce zachowań ryzykownych. Metoda badań. Metoda przegl...
Profilaktyka ukierunkowana na rekonstrukcję indywidualnego systemu wartości – perspektywa pedagogiczna
W artykule zawarto koncepcje zapobiegania zachowaniom ryzykownym młodzieży poprzez rekonstrukcję ich systemu wartości. Wstęp zawiera definicję wartości z uwzględnieniem różnych koncepcji. W dalszej części opisano znaczen...
Park Łazienki Królewskie w oczach mieszkańców Warszawy
Cel badań. Celem artykułu było przeanalizowanie sposobów korzystania z Parku Łazienki Królewskie w Warszawie przez jego użytkowników – poznania ulubionych miejsc i najchętniej pokonywanych tras. Tekst przedstawia wyniki...