Próba typologii podstawowych zagadnień komparatystycznych
Journal Title: Litteraria Copernicana - Year 2015, Vol 16, Issue 2
Abstract
Przedmiotem komparatystyki nie są substancje, lecz relacje. Relacje nie „istnieją”, trzeba je łączyć. Cztery rożne sposoby tworzenia relacji odpowiadają czterem podstawowym zagadnieniom komparatystyki. Porównanie semantyczne jest relacją obserwowaną w samym systemie literatury i symetryczną; porównanie funkcjonalne wykracza poza system literatury i też jest symetryczne; transfer kulturowy wykracza poza system literatury i jest relacją jednostronną, asymetryczną; wpływ literacki jest immanentny w systemie literatury i jednostronny. Dwie z tych możliwych form relacji traktują badane systemy kulturowe immanentnie, jedna tropi wędrówkę obrazów albo motywów, druga tworzy ekwiwalencje kulturowe. Pozostałe dwie formy relacji wykraczają poza system literatury i kultury, jedna ku społecznej funkcji literatury, druga w kierunku świata faktów i przedmiotów. Jednostronne formy relacji implikują następstwo tekstów, czyli relację syntagmatyczną. Symetryczne formy relacji implikują równoczesność – albo systemy literackie znajdują się naprzeciw siebie, albo ich ekwiwalencja jest podstawą dla typologicznego porównania. Wyliczenie możliwości badań komparatystycznych dokonane przez Wacława Borowego cierpi z powodu nierównej ich oceny. W artykule zademonstrowano, w jaki sposób są one równorzędne i jakie rezultaty się otrzymuje, zależnie od poziomu, na którym zadaje się pytanie.
Authors and Affiliations
Matthias Freise
Keywords
Related Articles
- EP ID EP191328
- DOI 10.12775/LC.2015.015
- Views 163
- Downloads 0
Nominalizm, realizm, emergencja
Artykuł przynosi garść uwag do zagadnienia „kolektywnych ram konceptualnych”. Jedną z najważniejszych ram jest retoryczny system komponowania wypowiedzi. Reguły tego systemu łączą nadawców i odbiorców wykształconych w te...
"Poezje" Serockiego – muzyczny portret "Twarzy" Różewicza
Tadeusz Różewicz celowo unikał w swojej twórczości motywów muzycznych, jednak liczni polscy kompozytorzy z różnych pokoleń umuzyczniają jego lirykę. W 1969 roku Kazimierz Serocki napisał cykl pieśni (na sopran i zespół k...
Kilka uwag o konstruktywistycznym poznawaniu tekstu dawnego: „De perfecta poesi” Macieja Kazimierza Sarbiewskiego
Celem artykułu jest naświetlenie problemów konstruktywistycznego poznawania tekstu dawnego na przykładzie interpretacji traktatu "De perfecta poesi". K. Sarbiewskiego. Autor tekstu wyjaśnia w nim charakterystykę obcowani...
Mito-logika pamięci, czyli o Kosowie w „Górskim wieńcu” Petara II Njegoša raz jeszcze (pasaże strukturalistyczno-konstruktywistyczne)
Pamięć o bitwie na Kosowym Polu z 1389 roku była i jest jedną z konstytutywnych cech serbskiej tożsamości, oddziałującą od XIX wieku zarówno na serbską i południowosłowiańską pamięć kulturową (w tym wyrażaną przez dzieła...
Być komparatystą. Rozmowa z profesorem Christianem Moserem / Was heißt es, Komparatist zu sein? Gespräch mit Professor Christian Moser
Prof. dr Christian Moser – literaturoznawca i komparatysta z Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität w Bonn. Studiował filologię angielską i germańską w Bonn i Oxfordzie, w 2007 r. pracował jako profesor wizytując...