Próba typologii podstawowych zagadnień komparatystycznych
Journal Title: Litteraria Copernicana - Year 2015, Vol 16, Issue 2
Abstract
Przedmiotem komparatystyki nie są substancje, lecz relacje. Relacje nie „istnieją”, trzeba je łączyć. Cztery rożne sposoby tworzenia relacji odpowiadają czterem podstawowym zagadnieniom komparatystyki. Porównanie semantyczne jest relacją obserwowaną w samym systemie literatury i symetryczną; porównanie funkcjonalne wykracza poza system literatury i też jest symetryczne; transfer kulturowy wykracza poza system literatury i jest relacją jednostronną, asymetryczną; wpływ literacki jest immanentny w systemie literatury i jednostronny. Dwie z tych możliwych form relacji traktują badane systemy kulturowe immanentnie, jedna tropi wędrówkę obrazów albo motywów, druga tworzy ekwiwalencje kulturowe. Pozostałe dwie formy relacji wykraczają poza system literatury i kultury, jedna ku społecznej funkcji literatury, druga w kierunku świata faktów i przedmiotów. Jednostronne formy relacji implikują następstwo tekstów, czyli relację syntagmatyczną. Symetryczne formy relacji implikują równoczesność – albo systemy literackie znajdują się naprzeciw siebie, albo ich ekwiwalencja jest podstawą dla typologicznego porównania. Wyliczenie możliwości badań komparatystycznych dokonane przez Wacława Borowego cierpi z powodu nierównej ich oceny. W artykule zademonstrowano, w jaki sposób są one równorzędne i jakie rezultaty się otrzymuje, zależnie od poziomu, na którym zadaje się pytanie.
Authors and Affiliations
Matthias Freise
Keywords
Related Articles
- EP ID EP191328
- DOI 10.12775/LC.2015.015
- Views 161
- Downloads 0
Dyskusja wokół tekstu Andrzeja Dąbrówki „Konstruktywizm w badaniach literatury dawnej”
Jest to zapis dyskusji, która odbyła się podczas zorganizowanej w styczniu 2015 roku przez Zakład Literatury Staropolskiej Instytutu Literatury Polskiej UMK w Toruniu konferencji „Literatura dawna a współczesne słowniki...
Próba typologii podstawowych zagadnień komparatystycznych
Przedmiotem komparatystyki nie są substancje, lecz relacje. Relacje nie „istnieją”, trzeba je łączyć. Cztery rożne sposoby tworzenia relacji odpowiadają czterem podstawowym zagadnieniom komparatystyki. Porównanie semanty...
Między ładem a chaosem: przygoda marszałka de Bassompierre w ujęciu Goethego i Hofmannsthala
Przedmiotem artykułu jest porównanie sposobu literackiej realizacji tego samego tematu przez Goethego i Hofmannsthala w opowieści nawiązującej do wspomnień francuskiego arystokraty François de Bassompierre’a, żyjącego na...
Fenomen Wielkiego Księstwa Litewskiego – koegzystencja kultur. Przekłady Koranu na język polski
Wielkie Księstwo Litewskie jest w dziejach Europy unikalnym przykładem pokojowej koegzystencji wielu narodowości, kultur i religii. Od XIV w. swoje losy związali z ziemiami Księstwa tatarscy osadnicy, reprezentujący typ...
Koniec Wielkiego Niemowy? Uwagi o „rolach mówionych” w pierwszych latach kina dźwiękowego
Zanim Wielki Niemowa przemówił i nadeszła era kina dźwiękowego, przeciw jego wprowadzeniu do filmu protestowała spora część środowiska filmowego. Umieszczone pomiędzy ujęciami, scenami i sekwencjami śródnapisy stanowiły...