Şâfiî Usûlcülerin Mütevâtir Haberlere Bakışı
Journal Title: Sultan İlahiyat Araştırmaları Dergisi (SİAD) - Year 2023, Vol 1, Issue 1
Abstract
İslamî ilimlerin temel iki kaynağı olan Kitap ve Sünnetin nakle dayanması ve aktarımlarında mutlak kesinliğe duyulan ihtiyaç, özellikle mütevâtir haber konusunu önemli kılmaktadır. Mütevâtir haber, kelam ilminde dinin temeldoktrinlerinioluşturan, özellikle de Hz. Muhammed'in peygamberliğini ispatlamada önemli bir role sahip bir kavram olarak ele alınmıştır. Ancak, ibadet ve muamelat gibi Müslüman bireyin pratik hayattaki eylemlerini konu edinen fıkıh ilmi için bir haberle amel edilebilmesi için kesin bilgiyle beraber aynı zamanda güçlü zannın yeterli kabul edildiği bir anlayış hâkimdir. Bu bağlamda, fıkıh usûlcüleri, teknik anlamda mantıkbakımındankuşkuya yer vermeyen mütevâtir haberin tanımına sadık kalmış olsalar da, haberin nakli konusunda bu tanımındışına çıkarak özgün bir yaklaşım ve metodolojigeliştirmişlerdir. Bu çalışmada, Şâfiî usûlcülerin mütevâtir haber anlayışları ele alınmıştır. Şâfiî usûlcüleri ilehadisçiler arasında bu kavramın farklı algılanması çalışmanın önemli bir yönünüoluşturmaktadır. Hadisçiler mütevâtir haber için genellikle isnada vurgu yaparken, fıkıh usûlcüleri bu konuda isnada vurgu yapmamışlardır. Bu durum, usûlcülerin mütevâtir haberde isnada dayalı kısmını göz ardı ettikleri şeklinde bir değerlendirmeye yol açmıştır. Ancak, mesele detaylı bir şekilde incelendiğinde, hadisçilerin meslekleri gereği isnadın önemini vurguladıkları ve mütevâtir habere dikkat çektikleri anlaşılacaktır. Usûlcüler ise haberi doğrudan inceleyerek senede vurgu yapmamışlardır. Bu çalışma, Şâfiî usûl bilginlerininmütevâtir haberlere yaklaşımlarını incelemektedir. İncelenen konular arasında mütevâtir haberlerde sayı, bilgi değeri ve bu tür haberlerin gerektirdiği bilginin mâhiyeti gibi konular bulunmaktadır. Şâfiî usûlcülerinin, diğermezhep usûlcülerinin perspektifleri de gerekli görüldüğünde karşılaştırmalı bir şekilde ele alınmıştır. Bu çerçevede, mütevâtir haber konusundaki Şâfiî usûlcülerin görüşleri ana hatlarıyla analiz edilmişve elde edilen bulgular doğrultusunda çeşitlisonuçlara ulaşılmıştır. Bu çalışma hem Şâfiî mezhebinin mütevâtir haber anlayışını ortaya koymak hem de literatüre katkıda bulunmak amacıyla yazılmıştır. The fact that the two main sources of Islamic sciences, the Book and the Sunnah, are based on transmission and the need for absolute certainty in their transmission makes the issue of mutawâtir news especially important. In the science of theology, mutawātir news has been considered as a concept that constitutes the foundations of religion and has an important role in proving the prophethood of the Prophet Muhammad. However, for the science of fiqh, which deals with the practical actions of the Muslim individual in practical life, such as worship and transactions, an understanding is dominant in which strong conjecture is considered sufficient rather than certainty in order to act on a news report. This point of view has influenced the understanding of certain knowledge by the jurisprudents of fiqh. In this context, although the usul al-fiqh scholars remained faithful to the definition of mutawātir news, whose truth is not doubted in logic in the technical sense, they developed an original way and method by going beyond this definition in the transmission of the news. In this study, the Shafi'i jurists' understanding of mutawātir news was discussed. Although there is no clear explanation about the definition of the concept of mutawâtir, the fact that Imam Shafi'i used this concept for the first time and the different perceptions of this concept among Shafi'i jurists and hadith scholars have an important place. While the hadith scholars generally emphasised the isnada for mutawātir news, the jurisprudents did not emphasise the isnada in this regard. This situation has led to an assessment that the jurists ignored the isnad-based part of the motawātir news. However, when the issue is examined in detail, it will be understood that the hadith scholars emphasised the importance of isnad due to their profession and drew attention to trustworthy news. The methodologists, on the other hand, analysed the news directly and did not emphasise the year. The fact that al-Māwādī divides the news that carries certain knowledge into two as authentic and trustworthy news and evaluates the authentic news in a position above the trustworthy news can be interpreted as al-Māwādī's approach to the hadithists' literature. This study analyses the approaches of Shafi'i jurists to mutawātir news. Among the topics examined are the number, the value of knowledge, and the nature of the knowledge required by this kind of news. The views of Shafi'i jurists are emphasised, and the perspectives of other sectarian jurists are also discussed in a comparative manner when deemed necessary. Shīrāzī, al-Samānī, al-Juwaynī, al-Māwardī, al-Ghazālī, al-Āmidī, Ibn Berhān, al-Rāzī, al-Subkī, and al-Zarqāshī's works on jurisprudence have been consulted, the common views of the authors have been emphasised, and the different views have been examined by mentioning the relevant names. In this framework, the views of Shafi'i jurists on the subject of trustworthy news have been analysed in outline and some conclusions have been reached in line with the findings obtained. This study was written both to reveal the Shafi'i school's understanding of mutawātir news and to contribute to the literature.
Authors and Affiliations
Mehmet Nezir Ceylan
Keywords
Related Articles
- EP ID EP742401
- DOI https://doi.org/10.5281/zenodo.10416560
- Views 24
- Downloads 0
Kâdî Abdülcebbâr’a Göre Gıybet
Hayatın tabii akışı içerisinde insanların birbirleri hakkında konuşmaları sık rastlanılan bir durumdur. Gıybet ise bir başkasının gıyabında işittiği takdirde üzüleceği hoşa gitmeyen sözleri dolaştırmaktır. Bu türden olu...
Kadının Örtünmesi Gereken Sınırlar Bağlamında Ebû Dâvûd’un es-Sünen’inde Geçen “Siyabun Rikakun” Hadisinin Tahric ve Değerlendirmesi
Örtünmek, dinimizin mümin kadınlara emirlerinden biridir. Örtünmenin farz oluşu geçmişten günümüze ittifakla sabittir. Ancak örtünmenin ölçüsü, sınırları ve keyfiyeti hakkında tartışmalar söz konusu olmuştur. B...
Tefsîrü’l-Menār’daki İncelikler
Kur’ân, Allah’ınCebrâilvasıtasıyla Hz.Peygamber’e indirdiği ve Hz. Peygamber’in bütün insanlığa tebliğettiği son ilahî kitaptır. Bu ilahî kitap belâği ve edebî özelliklerle indirilmiştir. Belâğatın zirveolduğubir toplumd...
Ignaz Goldziher’in Kur’ân Kırâatlerine Yönelik İddiaları Üzerine Resmü’l-Mushaf Bağlamında Bir Değerlendirme
Oryantalistlerin büyük bir çoğunluğu Kur’ân-ı Kerîm’in kaynağı ve korunmuşluğu ile ilgili hususlarda İslam âleminde genel kabul görmüş olan düşünceden oldukça farklı yaklaşımlara sahiptir. Vahyin sübûtu ve kayıt altına a...
Kur'ân'da İnsanla İlgili Sembolik İfadelerin Analizi
Her kelam sahibinin kendine özgü bir dili ve anlatım biçimi vardır. Yüce Allah ilah olması hasebiyle diğer kelam sahiplerinden ontolojik anlamda farklı vasıflar taşımaktadır. Dolayısıyla kendisiyle arasında onto...