ŞİRALİYEV’İN “BAKÜ DİYALEKTİ” ESERİ VE AZERBAYCAN AĞIZ ARAŞTIRMALARINDA KULLANDIĞI GRAMER TERİMLERİ
Journal Title: ULUSLARARASI TÜRK LEHÇE ARAŞTIRMALARI DERGİSİ - Year 2018, Vol 2, Issue 2
Abstract
Bu makale Sovyetler Birliği yönetiminin kurduğu “Azerbaycan’ı Tetkik Eden ve Öğrenen Cemiyet”in başlattığı ağız çalışmalarının bir ürünü olarak Nesimi Dilcilik Enstitüsü yayını olan “Bakü Diyalekti” adlı eseri değerlendirmek; Türkiye dışında yürütülen diyalektoloji çalışmalarını ana hatlarıyla tanıtıp terminolojik kaynaklarına inmek üzere hazırlanmıştır. Sovyet Devrimi’nin ardından “Azerbaycan’ı Tetkik Eden ve Öğrenen Cemiyet”e bağlı olarak Azerbaycan Bilimler Akademisi Şubesi kurulur. 1945’te Bilimler Akademisi ve onun içinde bir Dil Enstitüsü açılır. 1951’de Dil Enstitüsü, Edebiyat Enstitüsüyle birleşir; 1969 yılından itibaren de faaliyetlerine Nesimi Dilcilik Enstitüsü adıyla devam eder. Dilcilik Enstitüsü’ne H. Aşmarin ve B. Çobanzade’nin ardından 1940’lı yıllarda M. Şiraliyev getirilir. Şiraliyev’in başkanlığını yürüttüğü Diyalektoloji Şubesi, Azerbaycan ağızlarının tetkiki yönünde yürüttüğü çalışmalarla Sovyetler içinde yeni bir ivmenin yaratılmasını sağlar. Sovyetler Birliği içindeki halklarla Azerbaycan Türkçesinin karşılaştırılması ilk kez M. Şiraliyev’in öncülüğünde gerçekleşir. İncelemenin ana konusunu sözlük, ağız atlası, metin derlemeleri ve gramer yazımı konularına aktif katılan Şiraliyev’in Bakü Diyalekti eseri oluşturmaktadır. Sovyet Devrimi ve ardından gelişen dil araştırmaları hakkında bilgilerin verildiği makalede; Şiraliyev’in lehçeler arasında yaptığı karşılaştırmalar değerlendirilecek ve Bakü ağzı konusunda saptadığı dillik özellikleri tanımlamak üzere kullandığı terimler Türkiye Türkçesi gramer terimleriyle karşılaştırılacaktır.
Authors and Affiliations
Gürkan GÜMÜŞATAM
Keywords
Related Articles
- EP ID EP425467
- DOI 10.30563/turklad.431662
- Views 115
- Downloads 0
ORTAK DİL OLARAK TİNLEMLER (EMOJİLER)
Çalışmada tinlemlerin nerede ve nasıl ortaya çıktığına, nasıl geliştiğine, hangi alanlarda yer aldığına, Japonya`daki yerine, sınıflandırılmasına, dünya genelindeki kullanımına ve Türkiye`deki kullanım istatistiklerine y...
OYAN QAZAQ VE SAFAHAT’TA ORTAK KONULAR
İstiklâl Marşı’nın ve pek çok ölümsüz şiirin şairi olan Mehmet Akif Ersoy’un şiirlerini topladığı ve yedi bölümden oluşan Safahat, Türk edebiyatının kilometre taşlarından biridir. Bu eserde Osmanlı halkının ve devletin d...
CENGİZ AYTMATOV’UN ESERLERİNDE ANLATIM TEKNİKLERİNİN KURGUYA OLAN ETKİSİ
Anlatma eylemi insanın kendini ifade etme mecburiyetinden doğmuştur. Yazar da anlatısında olaylardan hareketle hep bir şeyleri ifade etmeye çalışır. Anlatmaya bağlı edebî eserlerin temelinde yatan özellik budur. Farklı a...
ÂŞIK ŞENLİK'İN ŞİİR DÜNYASI
XIX. yüzyıl başlarından itibaren siyasi ve millî çarpışmalara sahne olmuş Kuzey Doğu Anadolu ve Batı Kafkasya’nın bir bölümünü kapsayan bölge, Osmanlı sınırları içerisinde büyük bir âşık mektebini oluşturmaktaydı. 93 har...
SAMİHA AYVERDİ, NECİP FAZIL KISAKÜREK VE HÜSEYİN CAVİD’İN ESERLERİNDE İÇ ÇATIŞMA
Azerbaycan’ın ünlü yazarı Hüseyin Cavid, dinî-felsefi ve Türkçü idelojisi bakımdan önem taşımaktadır. Samiha Ayverdi ve Necip Fazıl Kısakürek de Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’nda kendine özgü yeri olan büyük şahsiyetl...