TÜRK TAKILARINDA UMAY İNANCININ İZLERİ VE AVRASYA KÖKLERİ
Journal Title: idil Sanat ve Dil Dergisi - Year 2012, Vol 1, Issue 1
Abstract
ÖZET Orhun abidelerinde ismi geçen Umay’ın dünyayı idare eden Gök Tanrı ve Yer-Su ilahı ile eşit görüldüğü, Gökler ile Yer arasındaki ilişkini gerçekleştiren, tüm canlılara Kut veren, ölümden sonra ruhlara Göklere taşıyan, doğadaki ebedi yaşamı ve sonsuz dönüşümü sağlayan, yeryüzünde yaşayan tüm canlı varlıkların hamisi olarak hayal edildiği anlaşılır. Türk halklarının kültür ve sanatında derin iz bırakan bu ilah İslam çağında da dişi ruh olarak yerini muhafaza ede bilmiş, kadın ve bebeklerin koruyucusu olarak bilinmiştir. Türk sanatında Umay ilahesinin ikonografisi Göktürk çağında belirlenmiş olsa da, bu ikonografinin kökeni Avrasya coğrafyasında Erken Çağ’da ortaya çıkan Ana Tanrıça kültüne dayanmaktadır. Bölgenin MÖ.1. binyıl İskit Çağı kültürleri bu anlamda son derece bol malzeme sunmakta, İskitlerin Büyük Ana Tanrıçası Tabiti ise Umay’ın öncüsü olarak kabul edilmektedir. Günümüz Türk kültürlerinde Umay inancının izleri zaman içinde kısıtlanmış anlamından dolayı daha çok kadınların kullandıkları eşya ve nesneler üzerinde bulunur. Özellikle takılarda Umay’ın koruyucu ve kollayıcı yetisi kendini daha belirgin göstermektedir. Makalede Umay ilahının selefi olarak görülen İskitlerin Büyük Ana Tanrıça betimlemeleri incelenerek Göktürk çağına ait Umay tasvir ve simgeleri karşılaştırılmış, her iki guruba ait örneklerin benzer veya ortak yönlerine dikkat çekilmiştir. Ayrıca günümüz Türk halklarının takılarında kullanılmağa devam eden, fakat anlamı unutulmuş pek çok motif ve detayın derin kökleri ve Umay bağlantıları açıklanmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: İskit Büyük Ana Tanrıçası, Umay, Türk Halkları Takıları
Authors and Affiliations
Lale Avşar
Keywords
Related Articles
- EP ID EP86871
- DOI 10.7816/idil-01-01-01
- Views 134
- Downloads 0
Prof. Dr. Ayşegül Türedi Özen ile Seramik Sanatı Üzerine…
Prof. Dr. Ayşegül Türedi Özen ile Seramik Sanatı Üzerine…
VISUAL ARTS TEACHERS' VIEWS ABOUT THE MEASUREMENT AND ASSESSMENT METHODS USED FOR IN THE SECONDARY SCHOOL 6 CLASS VISUAL ARTS COURSE
ABSTRACT How measurement and evaluation in art education should be for many years as a problem whose answer is sought, has protected agenda in the education system. While students are evaluated in the visual arts cour...
İRAN VE İRAN AZERBAYCANI SÜTUNLU SALONLARI VE APADANALARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
ÖZET Mimaride sütun kullanımı Neolitik dönemden itibaren başlayan ve zaman içerisinde gelişme göstererek günümüze kadar da devam eden bir gelenektir. Çalışmada prototiplerine ilk kez İran coğrafyasında rastlanmış olan...
SANAT YAPITINDA BAĞLAMSAL ELEŞTİRİ İÇİN BİR DENEME: DAVUD ve GOLYAT ÖRNEĞİ
ÖZET Sanatın, insan aklının sınırsız haz alma arzusunun bir sonucu olduğu gerçeği, hangi türden olursa olsun bir sanat ürünün anlaşılması, onun tadılması ve kavranmasıyla doğru orantılı olduğu sonucunu da doğurm...
ETHNOCULTURAL CONTEXT IN “SIBERIAN TALES” OF V.G. KOROLENKO
ABSTRACT The special features of ethnocultural context in the “Siberian Tales” of V.G. Korolenko based on the stories “Makar’s Dream”, “Sokolinets”,“Marusya’s wood house” are analyzed in this paper. The representative...