Wizerunek firmy rodzinnej i przedsiębiorcy z firmy rodzinnej w świetle autorskich badań sondażowych
Journal Title: Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie - Year 2018, Vol 46, Issue 1
Abstract
Mimo przemian społecznych rozpoczętych w momencie przełomu ustrojowego w 1989 r. w Polsce, przedsiębiorcy rodzinni jeszcze długo odczuwali obawy związane ze społeczną per-cepcją prywatnej przedsiębiorczości. W świetle przeprowadzonych przez autorów badań, po roku 2014 zaszła zasadnicza zmiana w postrzeganiu przedsiębiorczości rodzinnej. W ocenie respondentów, firmy rodzinne kojarzą się z wysoką jakością, tradycją i niezawodno-ścią. Z kolei sam przedsiębiorca rodzinny, zdaniem 40 proc. uczestników badania, to osoba uczciwa.<br/><br/><b>W wyniku transformacji polskiej gospodarki, w znaczący sposób zmieniła się nie tylko liczba, ale także ranga przedsiębiorstw prywatnych we wszystkich sektorach i branżach. O ile przed rokiem 1989 „prywatna inicjatywa” była mocno ograniczana, to po nim nastąpił jej prawdziwy rozkwit. Dokonały się też istotne zmiany w sposobie funkcjonowania przedsiębiorstw i – co się z tym wiąże – zmiany w ocenie ich wpływu na gospodarkę.</b><br/><br/>Według danych zaprezentowanych w raporcie Wizerunek przedsiębiorcy, przygotowanym w 2016 r. przez Polską Radę Biznesu wspólnie z Forum Obywatelskiego Rozwoju, udział prywatnych firm w zatrudnieniu sektora przemysłowego w 1995 r. zwiększył się z ok. 50 do ponad 80 proc. w 2010 r., a wartość wskaźnika produktywności pracy wzrosła niemal trzykrotnie. W efekcie zmieniły się także opinie społeczeństwa na temat znaczenia przedsiębiorstw i wkładu ich założycieli w rozwój kraju. W 2013 r. zdecydowana większość Polaków uważała już, że przedsiębiorcy wytwarzają większość dochodu Polski (73 proc. respondentów) i budują jej potencjał konkurencyjności na arenie światowej (63 proc.) [Trzeciakowski, Dąbroś, 2016].<br/><br/>Tymczasem, jeszcze w 2003 r. w badaniach przeprowadzonych przez CBOS, wizerunek przedsiębiorcy rysował się raczej negatywnie. Wśród Polaków przeważało przekonanie, że prywatny przedsiębiorca żyje z pracy innych, nie zaś z własnej pracy (71 proc. respondentów). W zestawieniu ze stwierdzeniem ankietowanych, że nie pracuje on więcej niż inni (53 proc.) mogło prowadzić do wniosku, że w społecznym odbiorze przedsiębiorca prywatny wyzyskuje swoich pracowników [Cierniak-Szóstak, 2008].<br/><br/>Ukształtowany w świadomości polskiego społeczeństwa negatywny wizerunek prywatnych firm był odczuwany przez przedsiębiorców. W czasie dyskusji odbywającej się w ramach spotkania warsztatowego pt. Bolączki firm rodzinnych, zorganizowanego przez Fundację Firmy Rodzinne w Muszynie w 2014 r., właściciele i współwłaściciele rodzinnych przedsiębiorstw powszechnie wyrażali obawy związane ze społeczną percepcją przedsiębiorczości.<br/><br/>W tym czasie do publicznej dyskusji zostało już wprowadzone pojęcie „firmy rodzinnej” lub zamiennie „rodzinnego przedsiębiorstwa”. Dzięki działaniom Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) zostało ono rozpropagowane już pod koniec pierwszej dekady XXI w., wraz z powstaniem pierwszych organizacji społeczno-samorządnych związanych z przedsiębiorstwami rodzinnymi. W 2005 r., z inicjatywy nowosądeckiej Wyższej Szkoły Biznesu National Louis University zorganizowana została pierwsza w Polsce Konferencja Biznesu Rodzinnego, a w następnym roku powołane zostało stowarzyszenie Inicjatywa Firm Rodzinnych. W 2007 r. Komisja Europejska powołała specjalną grupę ekspercką ds. biznesu rodzinnego, w skład której weszli przedstawiciele wszystkich państw członkowskich, w tym również z Polski. Jak zauważyli jednak autorzy raportu Firmy rodzinne w polskiej gospodarce – szanse i wyzwania, wydanego przez PARP, wspomniane inicjatywy miały ograniczony zasięg i docierały do firm o mocnej pozycji na rynku, świadomych swej roli i znaczenia [Kowalewska, et al., 2009]. Pomimo zapoczątkowanego ruchu na rzecz biznesu rodzinnego oraz licznych inicjatyw podejmowanych przez instytucje sektora non-profit oraz sektora publicznego w celu kształtowania pozytywnego wizerunku firm rodzinnych, przedstawiciele polskich przedsiębiorstw nadal rzadko ujawniają „rodzinny” charakter w relacjach z klientami, dostawcami czy instytucjami otoczenia biznesu. Prawdopodobnie ma to związek z ugruntowanym przekonaniem o negatywnym postrzeganiu tego rodzaju przedsiębiorstw.<br/><br/>Spostrzeżenia z codziennych kontaktów z właścicielami firm rodzinnych w ramach realizacji projektów Fundacji Firmy Rodzinne oraz wynikające z przeglądu krajowej literatury, doprowadziły autorów niniejszego opracowania do konkluzji, że brakuje badań dotyczących przedsiębiorczości stricte rodzinnej, które pozwalałyby na weryfikację poglądów dotyczących wizerunku firm rodzinnych.<br/><br/>Badania nad przedsiębiorcami na ziemiach polskich, czy też szerzej – nad klasą średnią i jej wizerunkiem, biorą swój początek już pod koniec XIX w., choć jak nie trudno się domyślić, dynamiczny ich rozwój przypada na lata transformacji ustrojowej po roku 1989. Należy jednak podkreślić, że w przypadku analiz dotyczących wizerunku badacze nie wyodrębniają grupy firm rodzinnych [Cierniak- -Szóstak, 2008; Gołata, 2014; Polska Rada Biznesu, 2016].<br/><br/>Z inicjatywy autorów przeprowadzone zostało zatem badanie sondażowe, którego wyniki posłużyły później jako podstawa do opracowania raportu Polacy o firmach rodzinnych [Bugiera, 2014]. Duże zainteresowanie wynikami badania, czego potwierdzeniem były liczne cytowania, zarówno w prasie jak i publikacjach naukowych, skłoniły zespół Fundacji Firmy Rodzinne do kontynuacji badań i powtórzenia sondażu w nieco zmodyfikowanej formie w kolejnych latach. W 2017 r. ukazała się czwarta edycja raportu, pt. Polacy o firmach rodzinnych IV. Firmy zbudowane na zaufaniu [Fundacja Firmy Rodzinne, 2017]. Został on zaprezentowany m.in. uczestnikom konferencji zorganizowanej przez Zakład Przedsiębiorstwa Rodzinnego SGH.<br/><br/>Intencją autorów niniejszego artykułu jest prezentacja wizerunku firmy rodzinnej, jaki wyłania się z badania opinii przeprowadzonego przez autorów pod auspicjami Fundacji Firmy Rodzinne w latach 2016 i 2017 w celu udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy zasadne są obawy przedstawicieli firm rodzinnych dotyczące ujawniania „rodzinnego” charakteru w relacjach z interesariuszami. Ponadto, w artykule zwrócono uwagę na znaczenie inicjatywy „Marka Drzewko” jako narzędzia stymulowania zmiany wizerunku firm rodzinnych w Polsce.<br/><br/>
Authors and Affiliations
Mgr Konrad Bugiera, Mgr Katarzyna Gierczak-Grupińska, Lek. med. Eleni Tzoka-Stecka
Keywords
Related Articles
- EP ID EP346609
- DOI 10.5604/01.3001.0012.1000
- Views 38
- Downloads 0
Przedsiębiorstwo społeczne – w kierunku identyfikacji zjawiska
-<br/><br/>
Dylematy teoretycznego opisu przedsiębiorstwa
Recenzja książki: Cezary Suszyński Business Enterprise. The Integration of Approaches. Theoretical Dillemas vs. Challenges of Practice Oficyna Wydawnicza SGH Warszawa 2013, s. 254
Artificial islands as a manifestation of glocalisation
The article is devoted to economic reasons for creation of artificial lands, including artificial islands, and problems related to their functioning. The scientific achievements of economic geography constitute a theoret...
Factors Infuencing the Evaluation of Remuneration Justice
Choć badania literaturowe wskazują na ogromne znaczenie godziwej zapłaty za pracę, to pojęcie sprawiedliwego wynagrodzenia nie jest już tak precyzyjne określone. W artykule została podjęta próba wypełnienia tej luki popr...
New trends in the system regulating the market of bank services
The severity of the last financial crisis for the European financial markets, the economy, and society makes the scientists and financial analysts start to seek answers with great openness not only to the question of how...