Współdziałanie wojsk Rzeczypospolitej Obojga Narodów w pierwszym etapie walk kampanii cudnowskiej
Journal Title: Acta Universitatis Lodziensis, Folia Historica - Year 2015, Vol 95, Issue
Abstract
Celem badań autora jest zrozumienie i poddanie analizie współdziałania różnych jednostek wojskowych pod polskim dowództwem podczas pierwszej części kampanii cudowskiej, w tym działań wojennych pod Kutyszczami, Lubarem i podczas odwrotu moskiewskiego - armia kozacka na drodze do Cudnowa. Właściwa kampania stała się tematem badań dla autora, ponieważ rdzenna i unikalna polsko-litewska sztuka wojenna osiągnęła bardzo wysoki poziom rozwoju w tym okresie, udoskonalony przez wielkich hetmanów od końca XVI wieku. Daje dobre podstawy do zbadania metod współpracy różnych rodzajów sił w armii Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wnioski poczynione w wyniku analiz poświęconych pierwszej części kampanii można sformułować w czterech zestawach. Po pierwsze, struktura armii polskiej, uzupełniona dużym zgrupowaniem tatarskim, była podatna na współdziałanie, modułowa. Formacje uzupełniały się nawzajem. Ich zróżnicowanie oraz elastyczność były o wiele większe niż w armii przeciwnika. Dawało to możliwość kreowania współdziałania w kilku różnych wariantach: czy to ad hoc, przez dowódców, czy też tworzenia się współdziałania oddziałów spontanicznie, w wyniku reakcji walczących grup na zaistniałe punktowo sytuacje. Po drugie, współdziałanie sił polskich wystąpiło na każdym etapie walk. Stronie polskiej dało to wyraźne atuty w konfrontacji z przeciwnikiem. Wojska polskie dominowały pod względem inicjatywy, narzucały ją stronie moskiewsko--kozackiej, redukowały ją do roli podmiotu biernego, unikającego walki, próbującego zerwać kontakt bojowy, szukającego ucieczki lub wsparcia. Sytuację taką udało się stworzyć i utrzymać mimo konfrontacji z silnym i dobrze dowodzonym przeciwnikiem. Po trzecie, współdziałanie nie przebiegało bez zakłóceń. Najpoważniejsze wiązały się z udziałem elementu zewnętrznego dla wojskowości polskiej, czyli Tatarów. Niedoskonałości współdziałania widać zwłaszcza w dwu momentach: na początku pierwszego starcia, pod Kutyszczem, oraz podczas pierwszej próby szturmu (tu jednak niesubordynacja, spowodowana nadmiarem inicjatywy oddolnej, cechowała także niektóre regimenty niemieckie i jednostki autoramentu narodowego). Wątpliwości budzi postawa Tatarów w ostatnim z etapów pierwszej części kampanii, czyli podczas walk z taborem w marszu na Cudnów . Można zatem wskazywać niedoskonałości współdziałania, jednak głównie w warunkach traktowania go jako abstrakcyjnego ideału. Właściwe naukom humanistycznym będzie raczej powiązanie współdziałania z czynnikiem indywidualnym, zbiorowym, społecznym, narodowym. Wobec powyższego należy wysoko ocenić współdziałanie ogółu wojsk polskich, tj. obydwu dywizji hetmańskich. Niedoskonałość skorelowania działań z odmiennym etnicznie i taktycznie elementem tatarskim można odnieść do wniosków zaprezentowanych poniżej. Po czwarte, współdziałanie w pierwszej części kampanii cudnowskiej można określić uogólniająco jako działania realizowane często ad hoc. Obok metodycznie wdrażanych schematów współdziałania możemy obserwować bardzo częste, spontaniczne odruchy angażowania się w walkę. Widać je i w działaniach jazdy dywizji polskich (pierwszy szturm na tabor warowny pod Lubarem, szarża na ariergardę), i w postawie piechoty (zwłaszcza oddział gen. Grothausa, uparcie kontynuujący walki w pierwszym walnym starciu). Cechy improwizacji ma natomiast współdziałanie z Tatarami. Jest to wynik ich dużej samodzielności w zakresie dowodzenia i utrudnionej komunikacji.
Authors and Affiliations
Bogusz Bomanowski
Keywords
Related Articles
- EP ID EP333008
- DOI 10.18778/0208-6050.95.05
- Views 51
- Downloads 0
Rodezja Południowa – utracony klejnot na kolonialnej mapie Wielkiej Brytanii. Relacje rodezyjsko-brytyjskie w latach 1961–1979. Zarys problemu
Celem artykułu jest prezentacja najważniejszych zagadnień dotyczących relacji brytyjsko-rodezyjskich w latach 1961–1979. Rodezja Południowa, formalnie kolonia brytyjska, od zakończenia II wojny światowej dążyła do rozsze...
Funkcjonowanie gospodarki rolnej na Zachodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainie w latach 1939–1941 w świetle centralnej prasy radzieckiej
Jednym z najważniejszych elementów polityki sowieckiej na obszarach Zachodniej Ukrainy i Zachodniego Białorusi były zmiany w strukturze gospodarki rolnej. W procesie tym ważną rolę odegrała prasa, która była swego rodzaj...
Relacje państwo – Kościół w czasach stalinizmu (1948–1953) w świetle publikacji „Tygodnika Powszechnego” i „Trybuny Ludu”
Artykuł ukazuje trudne i skomplikowane relacje pomiędzy państwem a Kościołem w czasach stalinizmu (1948–1953) widzianych przez pryzmat doniesień prasowych dwóch przeciwstawnych tytułów – „Tygodnika Powszechnego” i „Tryb...
Postawy duchowieństwa katolickiego wobec systemu komunistycznego w województwie łódzkim w latach 1948–1956. Zarys problemu
Publikacja dotyczy katolickich postaw duchownych wobec systemu komunistycznego w województwie łódzkim. Od samego początku zmiany systemu politycznego w 1944 r. członkowie duchowieństwa poddawani byli różnym formom zmusza...
Działalność społeczno-gospodarcza księcia Stanisława Lubomirskiego (1875–1932) do 1914 r.
W artykule omówiono działalność społeczno-gospodarczą Stanisława ks. Lubomirskiego (1875–1932) w okresie do wybuchu I wojny światowej. Bohater tego studium był nowocześnie myślącym biznesmenem. Inwestował swoje kapitały...