Z badań nad piśmiennictwem sakralnym średniowiecznej biblioteki klasztoru cystersów w Mogile
Journal Title: Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi - Year 2016, Vol 10, Issue
Abstract
Prezentowany artykuł stanowi fragment obszerniejszych badań nad skryptorium i biblioteką klasztoru cystersów w Mogile do przełomu XV i XVI w. Autorzy wykorzystali ustalenia Edwarda Potkowskiego, zgodnie z którymi jedną z form użytkowania pisma w średniowieczu było zastosowanie go do głoszenia zasad wiary i wyrażania chwały Bożej, czyli do tworzenia piśmiennictwa sakralnego. W jego ramach istnieją bardziej szczegółowe odmiany tematyczne, które autorzy omawiają możliwie dokładnie, wskazując konkretne dzieła i (jeśli jest to możliwe) ich twórców. Granice chronologiczne rozważań zostały wyznaczone przez stan podstawy źródłowej i przemiany kulturowe dotyczące klasztoru cystersów w Mogile. Ograniczenie się do XV stulecia wynika z faktu, że z tego okresu pochodzą wszystkie zachowane średniowieczne kodeksy. Ponadto na przełomie XV i XVI w. zachodziły zmiany związane z upowszechnieniem się druku, co oznaczało schyłek kopiowania ksiąg w skryptorium. Podstawę źródłową stanowi 20 kodeksów. Z tej liczby autorzy bezpośrednio przebadali 14, ponieważ jedynie te zostały im udostępnione. Pozostałych sześć było niedostępnych z powodu remontu w archiwum klasztornym. Te księgi przebadano za pośrednictwem Katalogu archiwum. Wszystkie kodeksy pochodzą z XV stulecia, lecz tylko dwa z jego pierwszej połowy. Natomiast 11 ksiąg powstało mniej więcej w połowie XV wieku. Z jego drugiego pięćdziesięciolecia pochodzi siedem zachowanych manuskryptów. Analiza odmian piśmiennictwa sakralnego obecnego w średniowiecznej spuściźnie biblioteki klasztoru cystersów w Mogile wykazała dominację kaznodziejstwa – aż 168 pozycji. Wysoką pozycję zajęły dzieła teologiczne, Biblia z egzegezą oraz m.in. moralistyka i liturgia. Przeważają dzieła dotyczące nauczania wiary, formacji duchowej i offi cium divinum, co było typowe dla księgozbiorów cysterskich i generalnie bibliotek klasztornych wieków średnich. Jeśli chodzi o autorów, to na pierwsze miejsce wysuwają się pisarze należący do konwentu cystersów w Mogile – opat Piotr Hirszberg, brat Mikołaj z Krakowa czy Jakub z Paradyża. Taka sytuacja nie powinna dziwić, ponieważ biblioteka konwentualna z urzędu była nastawiona na zbieranie dzieł swoich pisarzy. Wśród autorów spoza klasztoru cystersów w Mogile licznie spotykamy teksty pióra św. Bernarda z Clairvaux.
Authors and Affiliations
Zbigniew Domżał, Andrzej Wałkowski
Keywords
Related Articles
- EP ID EP244172
- DOI -
- Views 40
- Downloads 0
History of Russia in the Polish literature during the times of King Stanisław. Part I: To the First Partition (1772)
The author undertakes to characterise the image of Russia in the Polish literature of the era of King Stanisław Poniatowski (including editorial projects, which actually never came to fruition). The article brings the st...
Z badań nad piśmiennictwem pragmatycznym średniowiecznej biblioteki klasztoru cystersów w Mogile
The article is a piece of broader research on the scriptorium of the Cistercian monastery in Mogila from mid-15th to the beginnings of 16th century. According to Edward Potkowski, one of the functions of writing was prag...
Reinterpretation of the Second Polish Republic tradition as an element of the ideologization of politics towards books in Poland in the period 1944-1956
Negative assessments of the pre-war book situation were used as justification for some of the changes in this field made in 1945-1956. The reference to a deliberately distorted picture of the book’s situation in the Seco...
The Polonica medieval manuscripts in foreign collections
Prof. Edward Potkowski, died on July 31st 2017, paid particular attention to registration and detailed documentation of the manuscripts - created in Poland, written by the Poles abroad, for the Polish readers, or being h...
Doświadczenia Zakładu Starych Druków Biblioteki Narodowej w Warszawie w zakresie rejestracji poloników w bibliotekach rzymskich w latach 1974-2016
Artykuł prezentuje doświadczenia Zakładu Starych Druków BN w zakresie rejestracji poloników drukowanych XVI-XVIII w. zgromadzone w latach 1974-2016 w sumie w 14 bibliotekach rzymskich różnych typów. Realizacja tego proje...