Ca‘ferîliğin Anadolu’ya Girişi
Journal Title: ULUSLARARASI DORLİON AKADEMİK SOSYAL ARAŞTIRMALAR DERGİSİ (DASAD) - Year 2024, Vol 2, Issue 1
Abstract
Ca‘ferîliğin Anadolu’ya ne zaman ve ne şekilde girdiğinin bilinebilmesi için birbirine komşu olan ve çok köklü geçmişlere sahip olan Türkiye ile İran Devletlerinin tarihsel süreçteki ilişkilerinin iyi bir şekilde bilinmesi gerekmektedir. Ca‘ferîliğe ait birtakım inançların Anadolu’ya girişi hakkında bugüne kadar yapılan çalışmalarda çoğunlukla tarihsel süreç incelenmiş; ortaya konulan fikirlerde ise çok farklı tarihsel temellendirmeler yapılmış ve birbirine zıt görüşler ortaya koyulmuştur. Ca‘ferîliğe ait birtakım anlayışlar Anadolu’ya ilk olarak 15. yüzyılın sonları ile 16. yüzyılın başlarında Safevî propagandaları sayesinde girmiştir. Nitekim Safevî Hanedanlığı, kuracakları devlet düzenini sarsılmaz temeller üzerine inşa etmek ve siyasi yönden de yönetimlerine mutlak itaati sağlamak için Sünnîliği bırakıp Şiîliği tercih etmiş; bu yeni düşünce sistemini kendilerine taraftar toplamak ve devletin sınırlarını genişletmek maksadıyla Anadolu’nun her yerine yaymaya çalışmıştır. Ancak Selçuklulardan beri Anadolu’da baskın bir Sünnî İslam anlayışının olması ve bunun da devlet politikası haline dönüşmüş olması sebebiyle Ca‘ferîlik, Anadolu’da yayılma imkânı bulamamış; mezhebî bir kimlik ve yaşayan bir halk topluluğu olarak varlık gösterememiştir. Safevî propagandalarının yoğun olarak yapıldığı dönemlerde Anadolu’da sadece Ehl-i Beyt Sevgisi, Oniki imam, Kerbela, tevellâ ve teberrâ anlayışları gibi Ca‘ferîliğe ait birtakım anlayışların tezahürleri olmuştur. Ca‘ferîliğin mezhebi kimlik ve toplumsal varlık olarak Anadolu’ya girişi daha çok yakın dönemlerde Ermenistan, Azerbaycan ve Rusya gibi ülkelerden göçerek gelenlerin Türkiye’ye yerleşmeleri neticesinde olmuştur. Literatür taraması ve doküman analizi yöntemi ile gerçekleştirdiğimiz bu çalışmada Ca‘ferîliğin Anadolu’ya girişi hakkındaki birtakım iddialara yönelik değerlendirmeler yapılmıştır. Anadolu’nun Şiîlik etkisine maruz kaldığı Safevîler dönemi ile başlattığımız ve sonrasında günümüze kadar gelen süreci değerlendirmeye çalıştığımız bu çalışmada konuyla ilgili tarihsel dönemler makale sınırları kapsamında derin tahlillere girmeden ele alınmış ve tartışılmıştır.
Authors and Affiliations
Şaban Banaz
Keywords
Related Articles
- EP ID EP741805
- DOI https://doi.org/10.5281/zenodo.11261259
- Views 11
- Downloads 0
Sağlık Çalışanlarında Örgütsel Güvenin İş Tatmini Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Sinizmin Aracı Rolü
Bu çalışmanın amacı, örgütsel güvenin iş tatmini üzerindeki etkisinde örgütsel sinizminaracı rolünü incelemektir. Çalışma, günümüzde büyük bütçelerle ve nitelikli işgücüyle desteklenen ve halk sağlığını korumada...
Kitap Değerlendirmesi: Anadolu Aleviliğinde Dedelik Kurumu
Bu çalışma, Hasan Coşkun’un Anadolu Aleviliğinde Dedelik Kurumu isimli eserinin tanıtımını ve değerlendirmesini konu edinmektedir. Çalışmamızı hazırlarken yazarın ismi geçen eseri ve yayınlamış olduğu diğer eserleri kull...
Tez Tanıtımı ve Değerlendirme: Fârâbi, İhvân-ı Safâ ve Âmirî’nin Görüşlerinin Karşılaştırılması: Siyaset Felsefesi Örneği, Büşra Özkeçeci Bulut
Öz “Muallim-i Sânî” unvanına sahip Ebu Nasr Muhammed bin Muhammed el-Fârâbî İslam felsefesindeki önemli düşünürlerinden biridir. Birçok farklı alanda adı geçen bu filozof Yunan felsefesi ve İslam öğretilerini buluştur...
Çatışma Kuramı Ekseninde Budizm ve Hıristiyanlığın Doğuşu
Dinler Tarihi ve Sosyoloji arasında dini araştırmalar açısından interdisipliner bir bağ söz konusudur. Kutsal ve tarihsel metinler, Sosyoloji sayesinde toplumsal yaşamı anlamamızı sağlayan birer kaynağa dönüşür ve tarihs...
Gün Ve Geleceği Iskalama Tercihinin Aşkın Formu: Kutsal Gelenek Perspektifi
Öz Geçmişi ve dahi kutsal yaşanmışlık süreçlerini tanıma babında her daim ilkesel duruş üzerinden hareket etmek gerekmektedir. Aksi takdirde dünü değerlendirme yerine kutsal form hâline getirme iradesi öne çıkacaktır. H...