Duchowość jawna i ukryta. Czy warto kruszyć kopie o naukowy status badania duchowości?
Journal Title: Roczniki Psychologiczne - Year 2013, Vol 16, Issue 3
Abstract
Mimo że duchowość jest dziś popularnym obiektem badań w wielu dziedzinach nauk o człowieku, ciągle istnieją kłopoty z jej definiowaniem. Wśród ich przyczyn, przynajmniej w psychologii, choć nieuzasadnione, są skrzywienia odzwierciedlające osobiste uwikłanie naukowca: z jednej strony apologetyczne, z drugiej - antyfideistyczne. Skrzywienie pierwszego typu jest często powodowane wykraczającymi poza paradygmat nauki przekonaniami twórcy koncepcji. Odnosi się to do dwu koncepcji uznających istnienie duchowego wymiaru człowieka jako substancjalnie innego niż psychologiczny: logoteoria V. E. Frankla, czyli koncepcja wymiaru duchowego jako źródła potrzeby sensu, oraz koncepcja D. Helminiaka, według której duchowość jest realizacją zasady autentycznej transcendencji siebie. Takie koncepcje określone są jako jawne. Jednak istnieją też jawne koncepcje duchowości, możliwe do akceptacji w ramach psychologii akademickiej; omówiony przykład to koncepcja duchowości opracowana przez J. Averilla. Skrzywienie drugiego typu zdominowało zachodnią psychologię na długo. Może być ono powodem nieużywania pojęcia duchowości przez twórców koncepcji, których wyróżniające się cechy pojawiają się w tym artykule. Są to ukryte koncepcje duchowości. Trzy ich przykłady to: teoria opanowywania trwogi, zainicjowana przez T. Pyszczynskiego, J. Greenberga i S. Solomona, model podtrzymywania sensu, którego autorami są głównie T. Proulx i S. Heine, oraz transgresyjna koncepcja człowieka Józefa Kozieleckiego. Występują w nich podobne wątki, jednak koncepcja transgresyjna jawi się jako najbardziej przydatna. W zakończeniu znajdują się propozycje badań wykorzystujących idee sensu, radzenia sobie z absurdalnością i formy transgresji jako prowadzące do duchowej przemiany.
Authors and Affiliations
Paweł Socha
Keywords
Related Articles
- EP ID EP100628
- DOI -
- Views 87
- Downloads 0
The Virtual Sphere of Contemporary Psychology
Professor Brzeziński's paper provokes two conclusions. The first one concerns the argumentation, which is matter-of-fact, competent, and therefore difficult to argue with. The second conclusion concerns the question of w...
Author’s response
In the discussion on my article, a number of important issues have been raised. Despite the variety of opinions, the participants in the discussion were unanimous about the fact that although defining client welfare is e...
The role of clinical experience in mental health assessment
There are data showing clinical experience as disadvantageous for the quality of mental health assessment. On the other hand, according to American Psychological Association standards of evidence-based practice in psycho...
Przeniesienie i jego użyteczność w psychoterapii w świetle badań empirycznych
Artykuł jest próbą odpowiedzi na dwa pytania: (1) Czy opisane na gruncie psychoanalizy zjawisko przeniesienia znajduje potwierdzenie w badaniach? (2) Jaka jest użyteczność pracy z przeniesieniem w świetle badań? W artyku...
Selected personal and environmental aspects important in dealing with a catastrophe: Flood victim research report
The article discusses longitudinal psychological examinations of victims of the flood that struck the County of Wilków in the Lubelskie Province, Poland, in 2010. Due to the multifaceted character of the research project...