Duchowość jawna i ukryta. Czy warto kruszyć kopie o naukowy status badania duchowości?
Journal Title: Roczniki Psychologiczne - Year 2013, Vol 16, Issue 3
Abstract
Mimo że duchowość jest dziś popularnym obiektem badań w wielu dziedzinach nauk o człowieku, ciągle istnieją kłopoty z jej definiowaniem. Wśród ich przyczyn, przynajmniej w psychologii, choć nieuzasadnione, są skrzywienia odzwierciedlające osobiste uwikłanie naukowca: z jednej strony apologetyczne, z drugiej - antyfideistyczne. Skrzywienie pierwszego typu jest często powodowane wykraczającymi poza paradygmat nauki przekonaniami twórcy koncepcji. Odnosi się to do dwu koncepcji uznających istnienie duchowego wymiaru człowieka jako substancjalnie innego niż psychologiczny: logoteoria V. E. Frankla, czyli koncepcja wymiaru duchowego jako źródła potrzeby sensu, oraz koncepcja D. Helminiaka, według której duchowość jest realizacją zasady autentycznej transcendencji siebie. Takie koncepcje określone są jako jawne. Jednak istnieją też jawne koncepcje duchowości, możliwe do akceptacji w ramach psychologii akademickiej; omówiony przykład to koncepcja duchowości opracowana przez J. Averilla. Skrzywienie drugiego typu zdominowało zachodnią psychologię na długo. Może być ono powodem nieużywania pojęcia duchowości przez twórców koncepcji, których wyróżniające się cechy pojawiają się w tym artykule. Są to ukryte koncepcje duchowości. Trzy ich przykłady to: teoria opanowywania trwogi, zainicjowana przez T. Pyszczynskiego, J. Greenberga i S. Solomona, model podtrzymywania sensu, którego autorami są głównie T. Proulx i S. Heine, oraz transgresyjna koncepcja człowieka Józefa Kozieleckiego. Występują w nich podobne wątki, jednak koncepcja transgresyjna jawi się jako najbardziej przydatna. W zakończeniu znajdują się propozycje badań wykorzystujących idee sensu, radzenia sobie z absurdalnością i formy transgresji jako prowadzące do duchowej przemiany.
Authors and Affiliations
Paweł Socha
Keywords
Related Articles
- EP ID EP100628
- DOI -
- Views 70
- Downloads 0
Competence in psychological assessment is not independent of competence in specific psychology area of practice
The commentary on the paper by M. Filipiak et al. emphasizes that psychological assessment in a broad sense is an inevitable part of psychologists' occupation regardless of whether or not psychological tests are used. A...
Costs of changing modality in visuo-haptic recognition of scenes
The experiment is aimed at investigating the factors that may modulate the costs of cross-modal visuo-haptic recognition of scenes. Participants learned a scene either visually or by touch (in the latter case they were b...
O tym co ważne, gdy myślimy o psychologii w Polsce
Autor podejmuje problem kondycji psychologii widzianej jako dyscyplina naukowa. Pole swoich rozważań zawęża do udzielenia odpowiedzi na cztery pytania odnoszące się do kontekstu kraju (tu: Polski), w którym rozwijana jes...
Selected personal and environmental aspects important in dealing with a catastrophe: Flood victim research report
The article discusses longitudinal psychological examinations of victims of the flood that struck the County of Wilków in the Lubelskie Province, Poland, in 2010. Due to the multifaceted character of the research project...