Hanefi Ceza Hukukunda Aklî İstidlâl (El Kesme Suçu Bağlamında)
Journal Title: ULUSLARARASI DORLİON AKADEMİK SOSYAL ARAŞTIRMALAR DERGİSİ (DASAD) - Year 2024, Vol 2, Issue 1
Abstract
İslam hukuk doktrinlerinin büyük çoğunluğu tarafından kabul edilerek hüküm çıkarımında kullanılan asli/şer’î deliler; kitap, sünnet, icma ve kıyastır. Ancak anılan bu asli deliller dışında birçok fer’i/yöntem mahiyetli delillerin de dini/hukuki hüküm üretiminde kullanıldığı bilinmektedir. Hanefî doktrininde sıklıkla kullanılan yöntem mahiyetli deliller; istihsân, örf, maslahat-ı mürsele, ve sahabe kavlidir. İslam hukukunda Hanefîler de dâhil olmak üzere hemen hemen bütün hukuk doktrinleri tarafından farklı yoğunlukta ve bazı ek şartlarla kullanılan diğer yöntem mahiyetli deliller ise; şer’u men kablenâ, istishâb, istislâh, amel-i ehl-i Medîne, seddi zerâi’ vb. şeklinde sıralanabilir. Ancak fer’i meseleler tümevarım yöntemiyle incelendiğinde yukarıda anılan asli ve fer’i deliller dışında farklı delil ve yöntemlerin de hüküm çıkarımında birer hukuki enstrüman olarak kullanıldığı müşahade edilmektedir. Bu çerçevede elinizdeki çalışma Hanefî ceza hukuku bağlamında suçun cezai müeyyidesinin tespitinde kullanılan “aklî istidlâl” konusunu “el kesme suçu bağlamında” ele almaktadır. Araştırmada Hanefi ceza hukukunda yukarıda anılan deliller dışında aklî istidlâlin de verilen hükme dayanak olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Makalenin hacmi dikkate alınarak istidlâl çeşitleri, delil değeri ve kavramsallaşma süreci çalışmanın kapsamı dışında bırakılmıştır. Konu, müessir fiil eylemlerinden el kesmenin cezai müeyyidesinin tespitinde etkili olan aklî istidlâller ile sınırlandırılmış; had, öldürmede kısas ve ta’zir suçları kapsam dışında tutulmuştur. Bununla birlikte had ve öldürmede kısas konularında yürütülen aklî istidlâl örneklerine dipnotlarda işaret edilmiştir. İslam hukukunda kısas gereği el kesme suçunun cezası gerekli şartları taşıması halinde suç fâilinin de elinin kesilmesidir. Fâil veya mağdur/larda bulunan bazı özel durumlarda kısas hükmü yerine farklı bir cezai müeyyidenin tespitinde etkili olan aklî istidlâller bu çalışmanın odak noktasını oluşturmaktadır.
Authors and Affiliations
İbrahim Demircan, Ahmet Aydın
Keywords
Related Articles
- EP ID EP741811
- DOI https://doi.org/10.5281/zenodo.11640173
- Views 12
- Downloads 1
Mu’tezile’de Bireyi Bilgiye Ulaştırmada Nazar ve Hâtırın İşlevi
Mu’tezilî düşüncede akıl yürütme, dinden öncedir ve vaciplerin ilki olmayı hak eder. Bu nedenle Allah’ın özel lütfu olan aklı kullanması insanın ilk görevidir. Çünkü insan, düşünerek olası zararları kendisinden uzaklaştı...
İslam Siyaset Teorisinin Temel Dinamikleri
Öz İslam siyaset teorisyenlerinden İbn Akîl (ö. 513/1119), siyaseti; “Hakkında vahiy veya Hz. Peygamber’in bir uygulaması olmasa dahi insanları salâha ulaştıran ve fesattan uzaklaştıran işleri yapmak.” olarak tanımlar....
Necip Fazıl Kısakürek’e Göre Doğu ile Batı Arasında İnsanın Mahiyeti
Medeniyetlerin insan anlayışı, o medeniyetin diğer kabullerinin en temel belirleyicisidir. Bu sebeple bir medeniyeti kavrayabilmek için öncelikle o medeniyetin insanı nereye konumlandırdığını anlayabilmek önemli ve gerek...
Kültürleşme Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması
Tarih boyunca insanlar, çok farklı nedenlerle (savaş, doğal afet, ekonomik vb.) bireysel ya da kitlesel olarak farklı coğrafyalara göç etmişlerdir. Göç sonucunda farklı kültürler temasa geçtiğinde, bireyler ve toplulukla...
Tez Tanıtımı Ve Değerlendirme: İslam Ahlak Felsefesinde Üzüntünün Nedenleri ve Çözüm Yolları, Kader Okçu
Öz İslam filozoflarına göre insan yeryüzünde mutluluğu hedefler. Kişi bu hedefe üzüntüden kurtulmak suretiyle ulaşır. Çalışma İlk çağ filozoflarından Stoacıların bu amaca giden görüşleri ile başlamaktadır. Akabinde İsla...