Instrumenty z mechanizmem młoteczkowym i ich rola w kształtowaniu się stylu kompozytorskiego utworów na instrumenty klawiszowe w latach 1730-1780, cz. III: Instrumenty klawiszowe w salach koncertowych i salonach
Journal Title: Notes Muzyczny - Year 2019, Vol 1, Issue 11
Abstract
Niniejszy tekst stanowi trzecią – ostatnią część cyklu artykułów poświęconych instrumentom klawiszowym z mechanizmem młoteczkowym w XVIII w. opublikowanych w kolejnych numerach „Notesu Muzycznego”. Pierwsze dwie części dotyczą przede wszystkim historii budownictwa instrumentów klawiszowych w XVIII w.: pierwszych fortepianów oraz innych oryginalnych wynalazków. Trzecia część poświęcona jest natomiast zmieniającej się pozycji fortepianu w życiu muzycznym tego okresu – koncertowym, wydawniczym i kompozytorskim. Zwieńczeniem tej części jest chronologiczno-tematyczne zestawienie (w formie tabeli poglądowej) ważniejszych zjawisk i wydarzeń omawianych w całym cyklu artykułów. Pierwsze wzmianki o szerszej obecności na rynku muzycznym, jak i w życiu koncertowym instrumentów klawiszowych z mechanizmem młoteczkowym pochodzą z lat 60. XVIII w. W latach 70. nastąpił szybki wzrost popularności tych instrumentów w życiu salonowym, przede wszystkim w Anglii i Francji (instrumenty stołowe), jak również na terenie Niemiec, gdzie ze względu na dominację tradycyjnego klawikordu trwało to jednak nieco dłużej. Na skutek nieprecyzyjnego nazewnictwa, używanego aż do lat 80-90. XVIII w., trudno jest niejednokrotnie wskazać, o jaki instrument klawiszowy w danym przypadku chodziło, a w związku z tym nie sposób ocenić, jak wielką popularnością cieszył się wówczas konkretny instrument. Niektórzy badacze sugerują, że obecność instrumentów z mechanizmem młoteczkowym w życiu muzycznym tamtych czasów była znacznie większa niż to się może wydawać. Prawdopodobnie zarówno fortepiany młoteczkowe, jak i tangentowe oraz ich inne odmiany nie były wówczas przeciwstawiane klawesynom, lecz traktowane jako specjalny rodzaj w ramach tej samej grupy instrumentów. W latach 80. XVIII w. staje się normą podwójne przeznaczenie utworów na instrumenty klawiszowe: „na klawesyn lub fortepian”. Mimo wzrostu popularności fortepianów (w stosunku do klawesynów) w latach 90., określenie to utrzyma się na kartach tytułowych dzieł do końca stulecia. W latach 80-90. XVIII w. pojawiają się również pierwsze szkoły gry przeznaczone na fortepian. Poszerzenie możliwości ekspresyjnych instrumentów klawiszowych stanowiło odpowiedź na zmieniające się zapotrzebowania stylów galant i Empfindsamkeit. Z drugiej strony, obecność fortepianów wywarła istotny wpływ na styl konkretnych kompozycji. W celu zobrazowania tych procesów przedstawiono w aneksie analizy dwóch reprezentatywnych cyklów utworów z lat 60. XVIII w., napisanych z myślą o tym nowym instrumencie: Sonat op. 1 Johanna Gottfrieda Eckarda i Sonat op. 5 Johanna Christiana Bacha.<br/><br/>
Authors and Affiliations
Joanna Owczarek-Ciszewska
Keywords
Related Articles
- EP ID EP641076
- DOI 10.5604/01.3001.0013.3521
- Views 121
- Downloads 0
Laboratorium III
Laboratorium III<br/><br/>
U źródeł działalności Zakładu Muzyki Dawnej. Początki i historia
U źródeł działalności Zakładu Muzyki Dawnej. Początki i historia<br/><br/>
Cello in the Baroque, part 1
The article was based on a fragment of the author’s doctoral dissertation entitled The birth of cello as a solo instrument – instruments, practice, and selected literature examples (Academy of Music in Łódź, chapter The...
Ornamentation in music from the 16th century to the mid-18th century, part 1
Among important elements being part of ornamentation practices are small embellishment formulas and ornaments; selected ones will be presented in subsequent parts of this cycle of articles devoted to performance issues o...
Between the picture and the sound. Inspirations by the work of Francisco Goya in Goyescas by Enrique Granados
The merging of painting and music and the relations between these two areas are very interesting issues. Even though the concept of correspondence of arts has been known for a long time, still not enough attention is dev...