Kwartety smyczkowe Władysława Żeleńskiego
Journal Title: Edukacja Muzyczna - Year 2017, Vol 12, Issue 12
Abstract
Głównym celem artykułu jest przedstawienie twórczości polskiego kompozytora Władysława Żeleńskiego (1837–1921) na obsadę kwartetu smyczkowego, w kontekście jego biografii. Omówiona w pracy część twórczości kompozytora obejmuje następujące dzieła: 1. Wariacje na oryginalny temat g-moll op. 21 (1869); 2. Kwartet smyczkowy F-dur op. 28 (1875); 3. Kwartet smyczkowy A-dur op. 42 (po 1880). W rozwiązaniu niniejszej problematyki można wyróżnić dwa etapy. Pierwszy dotyczy omówienia stanu, istniejącej wyłącznie w języku polskim, literatury przedmiotu na ten temat, która jest uboga i przeważnie ogranicza się do ogólnych uwag stylo-krytycznych, nie zawsze słusznych. Brakuje prac, które by w sposób całościowy szczegółowo omawiały wszystkie utwory należące do twórczości kameralnej Żeleńskiego. Niniejsza praca jest zatem pierwszą próbą w tym zakresie. Drugi etap dotyczy analizy muzycznej, w wyniku której omówione zostały: forma, technika kompozytorska, strona wyrazowa oraz recepcja. W utworach na kwartet smyczkowy Żeleńskiego dominuje liryczna kategoria wyrazowa. Wiodącą rolę odgrywa faktura, w której współdziałanie instrumentów ciągle zmienia się we wzajemnych relacjach. Kolejną właściwością zasługującą na uwagę są nawiązania do polskiej muzyki ludowej. Przejawia się to w stosowaniu charakterystycznych kwart lidyjskich i kwint burdonowych. Nadto kompozytor wprowadza stylizacje tańców niepolskich siciliany i tarantelli, co ma miejsce w Wariacjach na oryginalny temat op. 21. Mniejszą rolę w kształtowaniu narracji odgrywa harmonika. Nie zawiera ona nowatorskich rozwiązań, zwłaszcza w dwóch pierwszych dziełach. Między kwartetami F-dur op. 28 a A-dur op. 42 miała miejsce ewolucja techniki kompozytorskiej, co zaowocowało w drugim z utworów – pogłębionym rozwojem harmoniki dur-moll, silnym zróżnicowaniem faktury i wprowadzeniem partii wirtuozowskich. Styl Żeleńskiego w kwartetach smyczkowych reprezentuje nurt klasycyzujący. Stanowi syntezę klasycznych form z neoromantycznym kształtowaniem narracji muzycznej. Dzieła na kwartet smyczkowy Żeleńskiego reprezentują wysoką wartość artystyczną, tworząc zarazem podwaliny polskiej kameralistyki w II połowie XIX wieku.
Authors and Affiliations
Maryla Renat
Keywords
Related Articles
- EP ID EP333472
- DOI 10.16926/em.2017.12.01
- Views 221
- Downloads 0
Tonality of Folk Funeral Chants in the Rzeszów Region
Folk religious chants have already been the object of scientific study for several decades. The matter of morphological features of the religious repertoire in the living tradition includes several basic factors, such as...
Oblicza polskiej sonaty XX wieku na skrzypce solo
The article, The Nature of Polish 20th Century Sonata for Solo Violin is a highlighted motive of a broad course of studies concerning the entirety of Polish 20th century musical works in the genre of violin sonatas. The...
Wątki polskie w mszach Jana A. Maklakiewicza i Tadeusza Maklakiewicza
Przedmiotem artykułu są dwie msze z tekstem polskim, które – według typologii Stanisława Dąbka – reprezentują typ tzw. mszy polskiej, znamiennej dla twórczości polskich kompozytorów pierwszej połowy XX wieku. Autorka art...
Searching for identity at the crossroads of cultures. St John Passion by Sofia Gubaidulina
The article presents the issue of coexistence of eastern and western cultural elements in the artistic output of the Russian composer Sofia Gubaidulina, using as an example one of her most important works – ‘St John Pass...
Stanisław Moniuszko as a Teacher
The aim of this article is to paint the full picture of Moniuszko as a music teacher. Although teaching was a sideline to the composer’s professional activity, he was engaged in it for most of his life. During his Vilniu...