Metotreksat. Oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy

Apply

Metotreksat. Oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy

Journal Title: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy - Year 2016, Vol 32, Issue 1

Abstract

Metotreksat (MTX) w temperaturze pokojowej występuje w postaci krystalicznego proszkuo intensywnej żółtej barwie i delikatnym zapachu, charakterystycznym dla związków aromatycznych.Związek ten stosuje się jako lek cytostatyczny w terapii chorób nowotworowych.Zawodowe narażenie na metotreksat występuje podczas produkcji leku oraz w trakcie jego przygotowania i podawania w oddziałach chemioterapii. Inhalacyjne narażenie na metotreksat możepowodować podrażnienie oczu i błon śluzowych nosa. Innymi szkodliwymi objawami działaniametotreksatu są: dreszcze i gorączka, pocenie się, bóle stawów i mięśni, zmniejszenie odporności na zakażenia, posocznica, zakażenia górnych dróg oddechowych, osteoporoza, hipogammaglobulinemia, zapalenie pęcherza moczowego, trudności w oddawaniu moczu, upławy, cukrzyca, a nawet nagła śmierć. Narażenie na metotreksat możerównież powodować: zahamowanie czynności szpiku, uszkodzenie wątroby oraz upośledzeniepłodności.Z uwagi na rosnące stosowanie metotreksatu liczba osób narażonych na ten lek może sięgać w Polsce kilku tysięcy osób.Celem pracy było opracowanie i walidacja metody oznaczania stężeń metotreksatu w powietrzuna stanowiskach pracy w zakresie od 1/10 do 2 zaproponowanej wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS), zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482.Do badań wykorzystano zestaw do wysokosprawnej chromatografi i cieczowej z tandemowądetekcją mas. Rozdziałów chromatografi cznych dokonywano przy zastosowaniu kolumny analitycznej Supelcosil LC-18 150 x 3 mm o uziarnieniu 5 μm, którą wymywano mieszaniną metanolu i wody z dodatkiem kwasu mrówkowego.Metoda polega na: zatrzymaniu obecnego w powietrzu metotreksatu na fi ltrze z włókna szklanego,ekstrakcji fi ltra za pomocą mieszaniny metanol: woda z dodatkiem (0,1%-procentowegokwasu mrówkowego) i chromatografi cznej analizie otrzymanego roztworu z użyciem zestawuHPLC-MS/MS. Zaproponowany sposób ekstrakcji metotreksatu z fi ltrów umożliwia pełny odzyskanalitu. Średnia (dla trzech stężeń) wartośćwspółczynnika odzysku wynosi 90%. Zależnośćwskazań detektora mas w funkcji stężeń metotreksatu ma charakter liniowy (r = 0,999) w zakresiestężeń 0,00007 ÷ 0,0028 mg/m3 (dla próbki powietrza720 l). Obliczone granice wykrywalnościi oznaczania ilościowego wynoszą odpowiednio 0,0013 i 0,0044 μg/ml.Opisana w niniejszym artykule metoda zapewnia, dzięki zastosowaniu techniki HPLC-MS/MS, możliwość specyfi cznego i selektywnego oznaczenia metotreksatu w obecności innychzwiązków na poziomie 0,00007 mg/m3, tj. na poziomie&amp;lt; 1/10 zaproponowanej wartości NDS.Zapisaną w formie przepisu analitycznego metodę oznaczania metotreksatu – charakteryzującąsię dużą precyzją i dokładnością, a także spełniającąwymagania zawarte w normie PN EN482 stawiane procedurom oznaczania czynników chemicznych w celach oceny narażenia zawodowego – zamieszczono w załączniku.

Authors and Affiliations

Sławomir Brzeźnicki, Marzena Bonczarowska, Karolina Mikołajewska

Keywords

metotreksat cytostatyki metoda analityczna methotrexat cytostatics Analytical method

EP ID EP81630
DOI -
Views 133
Downloads 0