Monitoring transportu fluwialnego w małych zlewniach wyżynnych – metody i wstępne wyniki
Journal Title: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio B - Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia - Year 2014, Vol 0, Issue 1
Abstract
W 2011 roku uruchomiono na Wyżnie Lubelskiej i Roztoczu monitoring hydro-meteorologiczny i geomorfologiczny w 7 zlewniach niskiej rangi hydrologicznej (ryc. 1), w ramach projektu NCN, pt.: „Predykcja gwałtownych ulew i modelowanie matematyczne ich skutków środowiskowych i społeczno-ekonomicznych” (nr NN/306571640). Pomiary transportu fluwialnego wykonuje się w 12 reprezentatywnych przekrojach poprzecznych rzek i potoków okresowych (ryc. 1). W pracy przedstawiono wstępne wyniki otrzymane dla okresu maj–październik 2011 roku dla dwóch zlewni (Świerszcza i Kryniczanki) położonych na Roztoczu. W analizowanym dość ciepłym i suchym okresie zarejestrowano 87 dni z opadem > 0,1 mm, a maksymalny opad dobowy nie przekroczył 40 mm (ryc. 2). Odpływ całkowity ze zlewni Świerszcza wahał się od 6,4 mm do 104,5 mm, co stanowiło 1,8 % całkowitej sumy opadów. Średni odpływ ze zlewni Kryniczanki osiągnął 10,4 mm (ok. 2,2% całkowitej sumy opadów). Skrajne wielkości dobowe przepływu w Świerszczu zmieniały się od 0,135 m3·s-1 do 0,498 m3·s-1 (ryc. 3). Najwyższe przepływy miesięczne przypadały na sierpień (0,235 m3·s-1), najniższe na wrzesień (0,153 m3·s-1). W Kryniczance skrajne wielkości dobowe przepływu zmieniały się od 0,013 do 1,52 m3·s-1, natomiast najwyższe przepływy zanotowano w lipcu, a najniższe w czerwcu i październiku (ryc. 3). Średnie miesięczne wielkości mineralizacji całkowitej były mało zmienne, zarówno dla Kryniczanki (231–287 mg∙dm-3), jak i Świerszcza (137–177 mg∙dm-3). Najmniej roztworów odprowadzanych było w czerwcu (Kryniczanka – 38,7 t, Świerszcz – 70,1 t), najwięcej w lipcu (Kryniczanka – 236 t) lub październiku (Świerszcz – 99 t), a całkowity odpływ materiału ze zlewni osiągnął 591 t (Kryniczanka) i 470 t (Świerszcz). Udział materiału rozpuszczonego w całkowitym transporcie rzeczym był bardzo wysoki (do 99.7%), a materiału dennego niewielki (< 1%). Wskaźniki denudacji jednostkowej w okresie maj–październik 2011 roku wahały się od 0,6 do 3,5 t·km-2 dla zlewni Kryniczanki oraz od 1,7 do 2,2 t·km-2 dla zlewni Świerszcza. Średnie wskaźniki denudacji chemicznej osiągnęły 1,5 t·km-2 dla Kryniczanki i 0,19 t·km-2 dla Świerszcza. Średnie wskaźniki denudacji mechanicznej dochodziły do 0,019 t·km-2 dla Kryniczanki i 0,072 t·km-2 dla Świerszcza. Otrzymane wskaźniki denudacji nie odbiegają od średnich z wielolecia. Zróżnicowanie transportu fluwialnego w analizowanych zlewniach było uzależnione od wielkości i rozkładu odpływu oraz pokrycia terenu. Otrzymane zaś wskaźniki denudacji są niższe od przeciętnych dla Wyżyn Polskich i porównywalnie z obszarami Niżu Środkowoeuropejskiego. Wpływa na to stosunkowo mała rozpuszczalność większości skał w podłożu, znaczny udział lasów i łąk w dnach dolin oraz małe nasilenie antropopresji (duży udział obszarów chronionych).
Authors and Affiliations
Ewa Maciejewska, Jamie Dyer, Grzegorz Kołodziej, Łukasz Franczak, Krzysztof Stępniewski, Marcin Siłuch, Jan Rodzik
Keywords
Related Articles
- EP ID EP165980
- DOI 10.17951/b.2014.69.1.49
- Views 39
- Downloads 0
Występowanie i charakterystyka mioceńskich piaskowców na obszarze Wyniosłości Giełczewskiej i Pagórów Chełmskich (Lubelszczyzna)
Brak
Warunki kształtowania się odpływu w zlewni Czechówki
W pracy przedstawiono charakterystykę hydrologiczną Czechówki, której zlewnia (80,1 km2) położona jest we wschodniej części Płaskowyżu Nałęczowskiego, subregionu Wyżyny Lubelskiej. Jest to teren o żywej rzeźbie lessowej,...
Wspomnienie o prof. dr. hab. Jerzym Melke
Brak
Przebieg ciśnienia atmosferycznego w Lublinie w latach 1951–2010
Brak
Skaning laserowy 3D jako nowe narzędzie oceny dynamiki rozwoju zalesionych wąwozów lessowych na przykładzie Kolonii Celejów (Wyżyna Lubelska)
Systemy wąwozowe, tworzące gęstą sieć rozcinającą pokrywę lessową w północno-zachodniej części Wyżyny Lubelskiej, są porośnięte lasami mieszanymi w typie grądów (ryc. 1). Na stromych zboczach wąwozów występuje wysoki drz...