Monitoring transportu fluwialnego w małych zlewniach wyżynnych – metody i wstępne wyniki

Abstract

W 2011 roku uruchomiono na Wyżnie Lubelskiej i Roztoczu monitoring hydro-meteorologiczny i geomorfologiczny w 7 zlewniach niskiej rangi hydrologicznej (ryc. 1), w ramach projektu NCN, pt.: „Predykcja gwałtownych ulew i modelowanie matematyczne ich skutków środowiskowych i społeczno-ekonomicznych” (nr NN/306571640). Pomiary transportu fluwialnego wykonuje się w 12 reprezentatywnych przekrojach poprzecznych rzek i potoków okresowych (ryc. 1). W pracy przedstawiono wstępne wyniki otrzymane dla okresu maj–październik 2011 roku dla dwóch zlewni (Świerszcza i Kryniczanki) położonych na Roztoczu. W analizowanym dość ciepłym i suchym okresie zarejestrowano 87 dni z opadem > 0,1 mm, a maksymalny opad dobowy nie przekroczył 40 mm (ryc. 2). Odpływ całkowity ze zlewni Świerszcza wahał się od 6,4 mm do 104,5 mm, co stanowiło 1,8 % całkowitej sumy opadów. Średni odpływ ze zlewni Kryniczanki osiągnął 10,4 mm (ok. 2,2% całkowitej sumy opadów). Skrajne wielkości dobowe przepływu w Świerszczu zmieniały się od 0,135 m3·s-1 do 0,498 m3·s-1 (ryc. 3). Najwyższe przepływy miesięczne przypadały na sierpień (0,235 m3·s-1), najniższe na wrzesień (0,153 m3·s-1). W Kryniczance skrajne wielkości dobowe przepływu zmieniały się od 0,013 do 1,52 m3·s-1, natomiast najwyższe przepływy zanotowano w lipcu, a najniższe w czerwcu i październiku (ryc. 3). Średnie miesięczne wielkości mineralizacji całkowitej były mało zmienne, zarówno dla Kryniczanki (231–287 mg∙dm-3), jak i Świerszcza (137–177 mg∙dm-3). Najmniej roztworów odprowadzanych było w czerwcu (Kryniczanka – 38,7 t, Świerszcz – 70,1 t), najwięcej w lipcu (Kryniczanka – 236 t) lub październiku (Świerszcz – 99 t), a całkowity odpływ materiału ze zlewni osiągnął 591 t (Kryniczanka) i 470 t (Świerszcz). Udział materiału rozpuszczonego w całkowitym transporcie rzeczym był bardzo wysoki (do 99.7%), a materiału dennego niewielki (< 1%). Wskaźniki denudacji jednostkowej w okresie maj–październik 2011 roku wahały się od 0,6 do 3,5 t·km-2 dla zlewni Kryniczanki oraz od 1,7 do 2,2 t·km-2 dla zlewni Świerszcza. Średnie wskaźniki denudacji chemicznej osiągnęły 1,5 t·km-2 dla Kryniczanki i 0,19 t·km-2 dla Świerszcza. Średnie wskaźniki denudacji mechanicznej dochodziły do 0,019 t·km-2 dla Kryniczanki i 0,072 t·km-2 dla Świerszcza. Otrzymane wskaźniki denudacji nie odbiegają od średnich z wielolecia. Zróżnicowanie transportu fluwialnego w analizowanych zlewniach było uzależnione od wielkości i rozkładu odpływu oraz pokrycia terenu. Otrzymane zaś wskaźniki denudacji są niższe od przeciętnych dla Wyżyn Polskich i porównywalnie z obszarami Niżu Środkowoeuropejskiego. Wpływa na to stosunkowo mała rozpuszczalność większości skał w podłożu, znaczny udział lasów i łąk w dnach dolin oraz małe nasilenie antropopresji (duży udział obszarów chronionych).

Authors and Affiliations

Ewa Maciejewska, Jamie Dyer, Grzegorz Kołodziej, Łukasz Franczak, Krzysztof Stępniewski, Marcin Siłuch, Jan Rodzik

Keywords

Related Articles

Geocaching w Roztoczańskim Parku Narodowym

Geocaching is a type of a field game, which consists in finding caches (Eng. cache) placed earlier in the area. Participants of the game find the approximate location of a hidden “treasure”, basing on geographic coordina...

Możliwości powstania nowych uzdrowisk na obszarach wiejskich. Kontekst krajowy i regionalny

Kilkanaście miejscowości w Polsce od kilku lat czyni starania o uzyskanie statusu uzdrowiska. Wiąże się to nie tylko z ograniczeniami w prowadzeniu działalności gospodarczej, wynikającymi z konieczności zachowania wysoki...

Miejsce wołoskiego dziedzictwa kulturowego w nauczaniu regionalnym na obszarze Beskidu Małego (północnej Żywiecczyzny)

The article raises an issue of a place of a highlander cultural heritage of the Beskid Mały in the inhabitants’ regional identity. The agro-shepherd economy, nowadays rejected and forgotten due to urbanization caused by...

Uwarunkowania geologiczne sztuki Wyspy Wielkanocnej; aspekt geoturystyczny

Easter Island (Rapa Nui) lies on the Pacifi c (27°S and 109°W). The art of Easter Island is widely known around the world. The very shape of the characteristic fi gures is immediately associated with this Pacifi c island...

Wybrane zagadnienia z bioklimatu Lublina

The aim of this paper is to elaborate the bioclimatic conditions in Lublin in the years 1952– 2010. For this purpose the cooling air power and the latest indicator of the thermal load of the human body Universal Thermal...

Download PDF file
  • EP ID EP165980
  • DOI 10.17951/b.2014.69.1.49
  • Views 40
  • Downloads 0

How To Cite

Ewa Maciejewska, Jamie Dyer, Grzegorz Kołodziej, Łukasz Franczak, Krzysztof Stępniewski, Marcin Siłuch, Jan Rodzik (2014). Monitoring transportu fluwialnego w małych zlewniach wyżynnych – metody i wstępne wyniki. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio B - Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia, 0(1), 49-60. https://europub.co.uk/articles/-A-165980