QƏDİM TÜRK SÖZLƏRİNİN DİALEKT FONETİKASINDA SƏSARTIMI HADİSƏSİNİN TARİXİ-LİNQVİSTİK XÜSUSİYYƏTLƏRİ
Journal Title: Scientific Research - Year 2024, Vol 4, Issue 5
Abstract
Xülasə Tarixən və çağdaş dövrdə müəyyən sözlərin müxtəlif sözlərinə səsartımı hadisəsinin təzahürü canlı danışıq dili üçün təbii hal olmuşdur. Qədim türk sözlərinin fonetik tərkibini tədqiq edərkən burada müasir ədəbi dillə müqayisədə qapalı samitlə başlanan bəzi sözlərə “y” samitinin artımı müşahidə olunur. XI-XII əsrlərdə Azərbaycan dilində dialekt fərqləri mövcud olmuş və bu fərqlər xalqın etnik tərkibində iştirak etmiş tayfaların dil xüsusiyyətləri əsasında baş vermişdir ki, məqalədə bu məsələlərə diqqət yetirilir. Qədim türk sözlərinə “y” samitinin artımını və onların çağdaş şivələrdəki paralellərinə həm klassik ədəbiyyatın (“Kitabi-Dədə Qorqud”, Mahmud Kaşğari “Divanı”) dilində, həm də dialektal areallarında görmək olar. Qədim fonetik hadisələr (rotatizm və lamdaizm) Azərbaycan dilinin yazılı abidələrində, eləcə də Azərbaycan dilinin dialekt və şivələrində öz izini qoruyub saxlamışdır. Bu baxımdan qədim fonetik hadisə və qanunların dialekt və şivələrdə təzahür formaları ilə rastlaşmaq olur. Dialekt leksikasının mühüm bir hissəsini təşkil edən arxaik sözlərdə səsartımı və səsdüşümü hadisələri mütəmadi olaraq özünü göstərməkdədir. Qədim türk leksik qatında həm ilkin mənasını və fonetik tərkibini, həm də fonetik dəyişikliyə məruz qalan sözlər, həmçinin də ilkin mənasına yaxın olan leksik vahidlər mövcuddur.
Authors and Affiliations
Röya Qəhrəmanova
Keywords
Related Articles
- EP ID EP748565
- DOI 10.36719/2789-6919/33/42-46
- Views 24
- Downloads 0
MAŞIN, CİHAZLARIN VƏ APARATLARIN DİNAMİKASI, MÖHKƏMLİYİ
Xülasə Maşınların, cihazların və aparatların dinamikası və sabitliyi mühəndislik dizaynının və inkişafının əsas aspektləridir. Bu anlayışlar texniki sistemlərin təhlükəsizliyini, səmərəliliyini və davamlılığını təmin...
“TOPQAPI SARAYI MUZEYİ” TARİXİ İRSİNƏ MƏDƏNİ TURİZM ASPEKTİNDƏN BAXIŞ
Xülasə Bu araşdırmanın məqsədi daşınmaz mədəniyyət sərvətlərinin mədəni turizm və irs tarixi baxımından əhəmiyyətini vurğulamaq və Topqapı Sarayının mədəniyyət turizmi baxımından əhəmiyyəti və dəyəri araşdırılır. Topq...
SÜNİ İNTELLEKTİN AZƏRBAYCANIN GƏLƏCƏK MÜHASİBAT UÇOTU SAHƏSİNDƏ PERSPEKTİVLƏRİ
Xülasə Son zamanlarda həyatın hər sahəsində öz vacibliyini göstərən “Süni İntellekt, Data Sayəns” kimi sözlərə demək olar ki, artıq hər yerdə rast gəlirik. Texnologiyanın sürətlə inkişaf etməsi, günü gündən əlaqələr...
METAFORLAŞMA SEMASİOLOJİ HADİSƏ KİMİ
Xülasə Məqalədə metaforlaşma prosesinin üslubi qanunauyğunluqlarından meydana çıxan nəticələr müəyyənləşdirilmişdir. Tarixi səciyyə daşıyan metaforlaşma prosesi üslubi nəticə qanunauyğunluğundan daha çox yaradıcı düş...
BƏRABƏRLİK HÜQUQUNUN QORUNMASINDA MƏHKƏMƏ HAKİMİYYƏTİNİN ROLU
Xülasə Bərabərlik hüququ bütün insanların bərabər və ədalətli şəraitdə yaşamağa, hüquqlarını həyata keçirməyə haqqı olduğu prinsipdir. Bu hüquq insanların cinsiyyət, etnik və ya milli mənbə, din və inam, mədəniyyət, d...