Roszczenia majątkowe osób poszkodowanych działaniami komunistycznego państwa i sposób ich zaspokajania w okresie "odwilży" (1955-1957). Zarys problematyki
Journal Title: Pamięć i Sprawiedliwość; Pamięć i Sprawiedliwość. Pismo naukowe poświęcone historii najnowszej - Year 2016, Vol 28, Issue 2
Abstract
Artykułu jest próbą przybliżenia problemu odszkodowań wypłacanych w latach „odwilży” ofiarom komunistycznego bezprawia. Tematyka ta należała do najistotniejszych w omawianym okresie i wiązała się ściśle z bezprecedensową w historii krajów komunistycznych falą rozliczeń, które w części spośród nich, przede wszystkim w ZSRR i w Polsce, rozpoczęły się po śmierci Stalina i kulminowały w latach 1956-1957 r. Autor dowodzi, że pierwsze rekompensaty byli więźniowie otrzymali już po ujawnieniu rewelacji Józefa Światły na przełomie 1954/1955 r. Ich beneficjentami stały się wówczas przede wszystkim ofiary czystek w szeregach partii komunistycznej i Ludowego Wojska Polskiego, a organizacją pomocy zajęły się instytucje oparte na strukturach Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej: Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej i Wydziału Administracyjnego KC PZPR. Sytuacja ta zmieniła się radykalnie po XX Zjeździe KPZR i – zwłaszcza – po dojściu do władzy Władysława Gomułki. W listopadzie 1956 r. Sejm PRL uchwalił ustawę o odpowiedzialności państwa za szkody wywołane przez funkcjonariuszów państwa, która coraz liczniejszemu gronu osób rehabilitowanych pozwalała na stosunkowo skuteczne działania rewindykacyjne. W połowie 1957 r. Ministerstwo Finansów szacowało, że wnioski o odszkodowania sięgają już ok. 210 mln zł. Zaskoczona takim obrotem sprawy ekipa Władysława Gomułki bardzo szybko podjęła działania mające przynieść ograniczenie skutków ustawy, a Sąd Najwyższy w naprędce przyjętych wytycznych wymiaru sprawiedliwości uznał, że przy zasądzaniu odszkodowań należy uwzględniać „nie tylko okoliczności przemawiające na rzecz poszkodowanego”, ale i sytuację finansową państwa. Przedstawiony przez autora opis jest tylko bardzo wstępnym zarysowaniem problemu. Wymaga on dalszych badań, i związanej z nimi pogłębionej kwerendy, zwłaszcza w zasobach archiwalnych byłego Ministerstwa Sprawiedliwości, Prokuratury Generalnej, Naczelnej Prokuratury Wojskowej, Sądu Najwyższego, Najwyższego Sądu Wojskowego i resortów gospodarczych PRL.
Authors and Affiliations
Arkadiusz Kutkowski
Keywords
Related Articles
- EP ID EP197027
- DOI -
- Views 122
- Downloads 0
Robocze spotkania pionów wyznaniowych PRL i CSRS (zarys problemów)
Współpraca przedstawicieli pionów wyznaniowych administracji rządowej PRL i CSRS miała na celu wymianę informacji, doświadczeń oraz konsultację w kwestiach wyznaniowych. Jedną z jej form były wspólne spotkania i narady....
Wpływ nauczania Soboru Watykańskiego II na rozwój zakonów na rządzonej przez Sowietów Litwie
W artykule przedstawiona została sytuacja i rozwój zakonów katolickich na sowieckiej Litwie po ich likwidacji w latach czterdziestych. Jako punkt zwrotny w powojennych dziejach zgromadzeń zakonnych potraktowany został So...
Barbara Klich-Kluczewska, Tabu, rodzina i komunizm w Polsce (1956–1989), Kraków, Wydawnictwo Libron, 2016, 296 s.
brak
РОТАЦИЯ ПЕРВЫХ СЕКРЕТАРЕЙ РЕГИОНАЛЬНЫХ КОМИТЕТОВ ВКП(Б) В 1946–1952 ГГ.: МАСШТАБЫ, ПРИЧИНЫ, МЕХАНИЗМЫ
The article is devoted to the scale, causes and mechanisms of rotation of party provincial committee first secretaries in the postwar period (1946–1952). The source base of this a research are documents of governing bodi...
„Oddajcie nam Matkę Bożą…”. Działania dezintegracyjne aparatu bezpieczeństwa wobec sanktuarium w Starej Błotnicy w świetle dokumentów SB
Stara Błotnica is an important local sanctuary in the Radom (former Sandomierz) diocese. The icon of the Our Lady of Consolation enshrined in the local church was for centuries considered to be miraculous by the faithful...