TÜRK DEVLET YÖNETİMİNDE FARKLI BAŞKADILIK UYGULAMALARI: HAZARLAR, ALTIN ORDA VE MEMLÛKLER ÖRNEĞİ /DIVERSIFIED CHIEF MUSLIM JUDGE IMPLEMENTATIONS IN TURKISH STATE GOVERNMENT: KHAZARS, GOLDEN HORDE, MAMLUKS EXAMPLES
Journal Title: ANADOLU VE BALKAN ARAŞTIRMALARI DERGİSİ - Year 2018, Vol 1, Issue 1
Abstract
Öz: Türk devlet geleneği içerisinde devlet yönetiminde adlî teşkilatın çok önemli bir yeri ve fonksiyonu bulunmaktaydı. Önceleri adlî teşkilatın başında Töre’ye göre hüküm veren Yargucu ve yardımcıları varken İslâmiyet’in yayılmaya başlamasından itibaren bu görevlilerin yanında kadılar da bulunmaya başlamıştır. İslâmiyet’in Türk ülkelerinde hâkim olmasından sonraki dönemde ise durum değişmiş, adlî teşkilatın başında hukukî görevli olarak sadece kadılar kalmıştır. Artık, İslâmî dönem Türk devlet yönetiminde adlî teşkilatın başında hükümdar adına kanunlar tatbik eden en yüksek görevli olan “başkadı” bulunmaktadır. Biz bu çalışmamızda üç büyük Türk devletinden hareketle, Türk devletleri içerisinde farklı şekillerde ortaya çıkmış olduğu görülen başkadılık uygulamalarını ele aldık. Başkadılık uygulamasının kendine has şekliyle ilk görüldüğü Türk devletlerinden birisi hiç kuşkusuz Hazarlardır. Hazarlarda iki Müslüman, iki Yahudi, iki Hıristiyan ve bu üç semavî dine mensup olmayan gruplar ile Slavlar, Rusların davalarına bakan bir başkadı olmak üzere toplam yedi başkadı bulunmaktaydı. İslâmiyet’in hızla yayılmaya başladığı dönemde büyük bir siyasi hâkimiyete sahip olan Altın Orda Hanlığı’nda başkadılık kurumu kendine özgü bir şekle bürünerek varlık göstermiştir. Altın Orda’da Kurultay’ın aslî üyesi olan Yasa Emîri, adlî teşkilâtın başında bulunmakta olup hukukî işlere Töre’ye göre hüküm veren Baş Yargucu ve yardımcılarının yanı sıra İslâm hukukuna göre hüküm veren Başkadı ve yardımcıları bakmaktaydı. Memlûklerde ise Türk-İslâm devletlerinin hiçbirisinde olmayan Sünni dört mezhepten birer başkadı uygulaması bulunmaktaydı. Bu başkadılardan her birisi kendi mezheplerinden olan kimselerin davalarına bakmaktaydı. İşte bu üç büyük Türk devletindeki farklı başkadılık uygulamalarını inceleyerek Türk devlet sistemindeki adlî teşkilatın dönemin şartlarına ve ihtiyaçlarına göre nasıl sistemli bir şekil alarak tezahür ettiklerini ortaya koymaya çalıştık. Abstract: State government under the Turkish State tradition the forensic organization had a very important place and function. In the beginning, the head of forensic organization managed by Yargucu and his assistants who adjudicating to custom beginning from the propagation of Islam, muslim judge proceed to take part beside these officials. After the next period of Islam dominated the Turkish countries the situation had changed, Muslim Judges rank among the head of forensic organization as an only legal officers. No longer, Muslim Judge who is the chief enforcer of law on behalf of the ruler take part of the head of forensic organization in Islamic period in Turkish state administration. In this work we have discussed from three big Turkish states the diversified chief muslim judge implementations which have seen to emerged differently in Turkish states. One of the first Turkish states is undoutabtedly Khazars which the chief Muslim judge implementations have seen in their own way. In Khazars there were seven chief Muslim judges who were two Muslıms, two Jews, two Christians and non-members of the three monotheistic religions’s groups with Slavic, a judge who looks at the cases of the Russians. In the Golden Horde which had a great political dominance at the time when Islam began to spread rapidly, the institution of chief Muslim Jugdge continued to existence of its being in a distinctive way. In Golden Horde, law of Emir who the regular member of congress was at the head of forensic organization, besides the chief Yargucu and his assistants who adjudicating to custom, the chief Muslim Judge and his assistants who adjudicating to Islamic law also interested with legal affairs. In Mamelukes State there were chief Muslim Judge implementations one each from four sunni sectarians which was not applied in any of Turkish-Islamic States. Each of these chief Muslim Judge ruled a case of people who belonged to their own sectarians. Analyzing the three big Turkish States’s diversified chief Muslim judge implementations we tried to reveal how the forensic organization in the Turkish Government Sytem according to conditions and needs of the period take form systematically appear.
Authors and Affiliations
Mehmet Şeker
Keywords
Related Articles
- EP ID EP388995
- DOI -
- Views 47
- Downloads 0
1532 TARİHLİ MÜSELLEM DEFTERİNDE TEKİRDAĞ NAHİYESİ – II / TEKIRDAĞ DISTRICT IN THE MÜSELLEM DOCUMENT OF 1532 – PART II
Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda Orhan Gazi savaş zamanı sefere katılmak, barış döneminde de tarımla uğraştırılmak üzere ilk piyade teşkilatı olarak yaya ve müsellem ocağını kurmuştur. Müslüman Türklerden oluşan yayalar,...
DRAMA CEMAAT-İ İSLAMİYE KURUMU VE MÜBADELEYE HAZIRLIK FAALİYETLERİ/DRAMA ISLAMIC COMMUNITY INSTITUTION /CEMAAT-I ISLAMIYE AND ITS POPULATION EXCHANGE PREPAREDNESS ACTIVITIES
Öz: Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkan topraklarından çekilişinden sonra azınlık toplumu haline gelen Müslüman-Türk cemaatleri birçok yerde ‘Cemaat-i İslamiye’ kurumlarını oluşturmuşlardır. Bir konfederasyon şeklinde olmay...
Türkiye’de Asker-Sivil İlişkileri Bağlamında 12 Mart Muhtırası ve Partiler Üstü Hükümet Modeli Üzerine Bir Değerlendirme / A Review on Supra-Party Government Model and 12 March Memorandum in The Context of Military-Civil Relations in Turkey
Bu makalede, Türkiye’de Asker- Sivil ilişkileri bağlamında 12 Mart 1971 Muhtırası ve partiler üstü hükümet modeli konu edilmiştir. Demokratik rejimde bir siyasi aktör olarak yeri bulunmayan askerler, 27 Mayıs 1960 darbes...
İKİ KOMŞU’NUN İLK İTTİFAKI 1915-1918 (OSMANLI DEVLETİ-BULGARİSTAN) / THE FIRST ALLIANCE OF TWO NEIGHBOURS 1915-1918 (OTTOMAN STATE-BULGARIA)
Birinci Dünya Savaşının yaklaştığı süreçte Bulgaristan ve Osmanlı Devleti savaşa girmeyi düşünmeyip, tarafsız kalma politikası takip etmekteydi. Zaten tarafların birbirlerine savaş ilan ettiği dönemde de (Temmuz-Ağustos...
Selanik-Makedonya tarih Arşivi Şeriyye Sicili Kataloğu
Türkiye dışında Osmanlı dönemine ait malzemenin bulunduğu ülkelerden birisi de Yunanistan'dır. Yunanistan'ın Selanik şehrinde bulunan Makedonya tarih arşivinde Osmanlı döneminden kalan çok değişik türde arşiv koleksiyonu...