Uniwersytety ludowe w II Rzeczypospolitej (zarys problemu)
Journal Title: Studia Paedagogica Ignatiana. Rocznik Wydziału Pedagogicznego Akademii Ignatianum w Krakowie - Year 2016, Vol 19, Issue 2
Abstract
Zainteresowanie polskich środowisk oświatowych ideą uniwersytetu ludowego – placówki edukacji pozaszkolnej i przeznaczonej dla młodzieży wywodzącej się ze wsi i kształcącej na potrzeby tego środowiska przodowników pracy oświatowej i kulturalnej – wzmogło się wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości. W Polsce międzywojennej ukształtował się wręcz żywy ruch uniwersytetów ludowych (obejmujący w sumie 27 placówek tego rodzaju). Szczególną rolę w jego rozwoju odegrały takie postacie, jak ks. Antoni Ludwiczak, Ignacy Solarz, Jadwiga Dziubińska. Otwarcie pierwszego polskiego uniwersytetu ludowego w Polsce międzywojennej nastąpiło z inicjatywy Towarzystwa Czytelni Ludowych, w Dalkach pod Gnieznem, 5 października 1921 roku. Jego dyrektorem został, stojący na czele Towarzystwa, wspominany ks. Antoni Ludwiczak. W placówce tej – podobnie jak w innych uniwersytetach założonych później przez TCL (w Zagórzu na Kaszubach – w 1926 roku i Odolanowie na południu Wielkopolski z przeznaczeniem dla młodzieży ze Śląska – w 1927 roku) – eksponowano wychowanie Polaka-katolika. Realizowany w niej program charakteryzował się wyraźną dominacją treści historyczno-literackich. Profil kształcenia w uniwersytecie w Dalkach nie satysfakcjonował jednak części młodzieży wiejskiej, radykalizującej się pod względem społecznym i ideowym oraz związanych z nią działaczy ludowych starszego pokolenia. W tych środowiskach uznawano, że jest on za mało „wiejski”. W konsekwencji powołano do życia nowy (wiejski) uniwersytet ludowy – w 1924 roku w Szycach – realizujący koncepcję tzw. „chłopskiej szkoły”, której głównym twórcą był Ignacy Solarz. Profil edukacji w tej placówce (kontynuowany później przede wszystkim w uniwersytecie ludowym w Gaci Przeworskiej) wynikał przede wszystkim z powiązań z ruchem młodochłopskim i z tendencji do wychowania młodzieży wiejskiej w ścisłej łączności z warstwą chłopską oraz jej dążeniami do przebudowy politycznej i społeczno-kulturalnej wsi i państwa. Na podstawach ideowych zbliżonych do głównych założeń koncepcji Solarza opierała się także działalność uniwersytetu ludowego w Sokołówku, założonego w 1927 roku i prowadzonego (dla dziewcząt wiejskich) przez Jadwigę Dziubińską. Realizował on jednak model uniwersytetu będącego z jednej strony instytucją pogłębiającą przygotowanie zawodowe (szczególnie w zakresie praktyki agronomicznej), z drugiej – stanowiącą ogólnokształcącą nadbudowę wykształcenia ogólnorolniczego na poziomie niższym (do uniwersytetu przyjmowano właściwie absolwentki ludowych szkół rolniczych).
Authors and Affiliations
Wiesław Jamrożek
Keywords
Related Articles
- EP ID EP238473
- DOI 10.12775/SPI.2016.2.009
- Views 54
- Downloads 0
Diagnosis of Social Climate of Youth Delinquency Centers in Poland
Each institution creates and is characterized by a specific atmosphere which may be favorable, beneficial, positive, perhaps even motivating, or, on the other hand, unfavorable, negative or improper. The article presents...
Wartościowanie – tożsamość – wychowanie. Aksjologiczne aspekty przekonań w pluralistycznym społeczeństwie w ujęciu Paula Ricoeura
Artykuł podejmuje problem aksjologicznego uwikłania przekonań w kontekście społeczeństw pluralistycznych. W tym celu zagadnienie przekonań zostaje usytuowane w ramach dynamicznej koncepcji tożsamości jednostek i wspólnot...
Wyzwania edukacyjnej codzienności wobec budowania sensu życia osób starszych w Polsce i Kanadzie Norbert G. Pikuła, Poczucie sensu życia osób starszych. Inspiracje do edukacji w starości, wydanie 3, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2016, ss. 218
brak
Profesor Stanisław Litak (1932–2010) – przyczynek do biografii naukowo-dydaktycznej
Sylwetka naukowo-dydaktyczna prof. Stanisława Litaka obejmuje znaczący obszar badań nad historią społeczno-religijną epoki nowożytnej, realizowaną w trakcie wieloletniej pracy zawodowej na Katolickim Uniwersytecie Lubels...
Nauczanie religii młodzieży w chaosie aksjonormatywnym współczesnego świata
Celem artykułu jest zaobserwowanie wpływu nauczania religii młodzieży na przezwyciężenie chaosu aksjonormatywnego charakterystycznego zarówno dla współczesnego świata; jak i dla okresu rozwojowego; w którym znajdują się...