Uniwersytety ludowe w II Rzeczypospolitej (zarys problemu)
Journal Title: Studia Paedagogica Ignatiana. Rocznik Wydziału Pedagogicznego Akademii Ignatianum w Krakowie - Year 2016, Vol 19, Issue 2
Abstract
Zainteresowanie polskich środowisk oświatowych ideą uniwersytetu ludowego – placówki edukacji pozaszkolnej i przeznaczonej dla młodzieży wywodzącej się ze wsi i kształcącej na potrzeby tego środowiska przodowników pracy oświatowej i kulturalnej – wzmogło się wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości. W Polsce międzywojennej ukształtował się wręcz żywy ruch uniwersytetów ludowych (obejmujący w sumie 27 placówek tego rodzaju). Szczególną rolę w jego rozwoju odegrały takie postacie, jak ks. Antoni Ludwiczak, Ignacy Solarz, Jadwiga Dziubińska. Otwarcie pierwszego polskiego uniwersytetu ludowego w Polsce międzywojennej nastąpiło z inicjatywy Towarzystwa Czytelni Ludowych, w Dalkach pod Gnieznem, 5 października 1921 roku. Jego dyrektorem został, stojący na czele Towarzystwa, wspominany ks. Antoni Ludwiczak. W placówce tej – podobnie jak w innych uniwersytetach założonych później przez TCL (w Zagórzu na Kaszubach – w 1926 roku i Odolanowie na południu Wielkopolski z przeznaczeniem dla młodzieży ze Śląska – w 1927 roku) – eksponowano wychowanie Polaka-katolika. Realizowany w niej program charakteryzował się wyraźną dominacją treści historyczno-literackich. Profil kształcenia w uniwersytecie w Dalkach nie satysfakcjonował jednak części młodzieży wiejskiej, radykalizującej się pod względem społecznym i ideowym oraz związanych z nią działaczy ludowych starszego pokolenia. W tych środowiskach uznawano, że jest on za mało „wiejski”. W konsekwencji powołano do życia nowy (wiejski) uniwersytet ludowy – w 1924 roku w Szycach – realizujący koncepcję tzw. „chłopskiej szkoły”, której głównym twórcą był Ignacy Solarz. Profil edukacji w tej placówce (kontynuowany później przede wszystkim w uniwersytecie ludowym w Gaci Przeworskiej) wynikał przede wszystkim z powiązań z ruchem młodochłopskim i z tendencji do wychowania młodzieży wiejskiej w ścisłej łączności z warstwą chłopską oraz jej dążeniami do przebudowy politycznej i społeczno-kulturalnej wsi i państwa. Na podstawach ideowych zbliżonych do głównych założeń koncepcji Solarza opierała się także działalność uniwersytetu ludowego w Sokołówku, założonego w 1927 roku i prowadzonego (dla dziewcząt wiejskich) przez Jadwigę Dziubińską. Realizował on jednak model uniwersytetu będącego z jednej strony instytucją pogłębiającą przygotowanie zawodowe (szczególnie w zakresie praktyki agronomicznej), z drugiej – stanowiącą ogólnokształcącą nadbudowę wykształcenia ogólnorolniczego na poziomie niższym (do uniwersytetu przyjmowano właściwie absolwentki ludowych szkół rolniczych).
Authors and Affiliations
Wiesław Jamrożek
Keywords
Related Articles
- EP ID EP238473
- DOI 10.12775/SPI.2016.2.009
- Views 66
- Downloads 0
Reflexivity in Education: The Process of Getting to Know Oneself
Reflexivity is a characteristic of every human being, the mental competence and human ability to be both a subject and object of cognition. It is a kind of internal dialogue that manifests itself in the concrete actions...
Osiąganie dojrzałości moralnej
Zaistnienie harmonii we współżyciu ludzi uważamy za jedno z podstawowych zadań wychowania. Ciągle aktualne jest przy tym pytanie o to, co należy czynić, by ona istniała. Osiąganie takiej umiejętności nazywamy moralnością...
Z badań nad przeszłością polskich towarzystw społeczno-oświatowych na marginesie książki Rzecz o Polskiej Macierzy Szkolnej Hanna Markiewiczowa, Rzecz o Polskiej Macierzy Szkolnej, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2016, ss. 296.
brak
The European Education and the Objectives of the Polish Education in the Years 2012–2025
In 2004, Poland became a Member State of the European Union. It was 35 years since the Forecasting Committee “Poland 2000 Plus” was appointed at the presidium of the Polish Academy of Sciences (Polish: PAN). On that occa...
Activity of the State Institute of Handicrafts in Warsaw in Light of Teachers’ Meeting Protocols
One of the famous educational institutions in the history of Polish higher education was, without a doubt, the State Institute of Handicrafts founded just before independence by its long-term Director Vladislav Przanowsk...