UYGURCA MAİTRİSİMİT’TE asıg tusu İKİLEMESİ ÜZERİNE
Journal Title: R&S - Research Studies Anatolia Journal - Year 2018, Vol 1, Issue 2
Abstract
1902-1913 yılları arasında Alman kazı heyeti tarafından Doğu Türkistan’da yapılan arkeolojik çalışmalar sırasında Eski Uygur Türkçesi ile yazılmış birçok eser bulunmuştur. Bu eserlerden biri, Budizmin Hinayana mezhebine ait olan Prajnârakşita tarafından, Toharcadan Türkçeye çevrildiği bilinen, bir secde (yükünç) ile birlikte 28 bölümden oluşan Maitrisimit Nom Bitig’dir. Eser, Türklerin ilk tiyatro eseri olarak bilinir. Konusu ve kelime hazinesi bakımından Türk Budist eserleri külliyatı içerisinde önemli bir yere sahiptir. Eserin Kumul ve Berlin olmak üzere iki nüshası bulunmaktadır. Bu iki nüsha üzerine bugüne kadar pek çok çalışma yapılmıştır. Örneğin, eserin Berlin nüshasıyla ilgili ilk önemli çalışma Şinasi Tekin’in doktora tezi olarak ele aldığı ve 1976’da yayımladığı çalışmasıdır. Kumul nüshası ile ilgili kapsamlı çalışma ise Geng Shimin tarafından ele alınmış, 18 bölümün transkripsiyonuna Çince çevirisi de eklenerek 2009 yılında yayımlanmıştır. Bu çalışmada eserin her iki nüshasında geçen asıg tusu (asag tusu) ikilemesi üzerinde durulacaktır. Bu ikileme metinlerde çoğunlukla asıg tusu biçiminde yazılmış ise de Maniheizm çevresi eserlerin ağız özelliklerinden kaynaklı olan asag tusu biçiminde de karşımıza çıkmaktadır. Budist eserlerde “yarar, kazanç, fayda sağlamak, hizmet etmek” anlamlarına gelen bu ikileme, bazı metinlerde ayrı ayrı sözcük halinde fakat yine benzer anlamlar çerçevesinde kullanılmıştır. Örneğin Harezm dönemi eserlerinden Mukaddimetü’l-Edeb’de asıg sözcüğünün biçim olarak değişerek assu; Türkçe İlk Kur’an Tercümesi (Karahanlı Türkçesi)’de tusu sözcüğünün ise asıg’dan ayrı olarak tusu inçlen- biçimiyle kullanıldığını görülmektedir. Eldeki çalışmada, söz konusu ikilemenin Eski Türkçe kapsamındaki eserlerden tespit edilen biçimleri ve kullanılışları ele alınarak ifade, yapı ve anlam bakımından incelenecek; ikilemenin türevleri ve aldığı ekler ile cümledeki kullanımına bağlı olarak ortaya çıkan anlamları tespit edilmeye çalışılacaktır.
Authors and Affiliations
Sümbül Begüm YILDIZ
Keywords
Related Articles
- EP ID EP40303
- DOI https://doi.org/10.33723/rs.428643
- Views 274
- Downloads 0
TREND ANALİZİ VE GRİ İLİŞKİSEL ANALİZ YÖNTEMLERİYLE FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİ
Bu çalışmada ABC grubunun üyesi olan beş çimento firmasının bilanço gelir tablolarının performans analizi gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda A, B, C, D ve E olarak adlandırılan firmaların 2012-2016 dönemine ait bilanço ve...
ÜLKEMİZDE SOSYAL ETKİNLİKLERE İLİŞKİN MEVCUT DURUM: SOSYAL ETKİNLİKLERİN REHBERLİK VE YÖNLENDİRME AMAÇLI DEĞERLENDİRİLMESİ
Öğrencilerin kişisel gelişimlerinin sağlanmasına yönelik desteklenmelerini ve edindikleri bilgi ve becerileri topluma faydalı olacak şekilde paylaşabilecek bireyler olarak yetişmelerini sağlayan önemli bir süreç olarak “...
ZYGMUNT BAUMAN METİNLERİNDE SOSYAL MEDYA VE ÖZGÜRLÜK OLGUSU
İnsanın yeryüzündeki birkaç milyon yıla dayanan serüveni, günümüzden on bin yıl kadar önce tarımın başlamasına dek sakin çizgisini korumuş; ancak yeryüzü, daha sonra hareketli gelişmelere sahne olmuştur. Uzun sakinlik dö...
YALNIZLIK YAŞAYAN ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN BU OLGUYA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ
Bu çalışmanın amacı yalnızlık olgusunu deneyimlemiş kişilerin duygu, düşünce ve davranışlarını belirleyebilmektir. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden olgu bilim deseni kullanılmıştır, veri toplama tekniklerinden y...
PSİKOLOJİ ÖĞRENCİLERİNİN GENİŞ PERSPEKTİFTE BÖLÜM SEÇME SÜRECİ
Kariyer seçimi insan ömrünün çok önemli bir parçasıdır. Literatürde değişik meslek gruplarıyla birçok kariyer seçimi çalışması yapılmıştır. Bu çalışmada, araştırmacılar psikoloji bölümü seçimini etkileyen etkenleri geniş...