UYGURCA MAİTRİSİMİT’TE asıg tusu İKİLEMESİ ÜZERİNE
Journal Title: R&S - Research Studies Anatolia Journal - Year 2018, Vol 1, Issue 2
Abstract
1902-1913 yılları arasında Alman kazı heyeti tarafından Doğu Türkistan’da yapılan arkeolojik çalışmalar sırasında Eski Uygur Türkçesi ile yazılmış birçok eser bulunmuştur. Bu eserlerden biri, Budizmin Hinayana mezhebine ait olan Prajnârakşita tarafından, Toharcadan Türkçeye çevrildiği bilinen, bir secde (yükünç) ile birlikte 28 bölümden oluşan Maitrisimit Nom Bitig’dir. Eser, Türklerin ilk tiyatro eseri olarak bilinir. Konusu ve kelime hazinesi bakımından Türk Budist eserleri külliyatı içerisinde önemli bir yere sahiptir. Eserin Kumul ve Berlin olmak üzere iki nüshası bulunmaktadır. Bu iki nüsha üzerine bugüne kadar pek çok çalışma yapılmıştır. Örneğin, eserin Berlin nüshasıyla ilgili ilk önemli çalışma Şinasi Tekin’in doktora tezi olarak ele aldığı ve 1976’da yayımladığı çalışmasıdır. Kumul nüshası ile ilgili kapsamlı çalışma ise Geng Shimin tarafından ele alınmış, 18 bölümün transkripsiyonuna Çince çevirisi de eklenerek 2009 yılında yayımlanmıştır. Bu çalışmada eserin her iki nüshasında geçen asıg tusu (asag tusu) ikilemesi üzerinde durulacaktır. Bu ikileme metinlerde çoğunlukla asıg tusu biçiminde yazılmış ise de Maniheizm çevresi eserlerin ağız özelliklerinden kaynaklı olan asag tusu biçiminde de karşımıza çıkmaktadır. Budist eserlerde “yarar, kazanç, fayda sağlamak, hizmet etmek” anlamlarına gelen bu ikileme, bazı metinlerde ayrı ayrı sözcük halinde fakat yine benzer anlamlar çerçevesinde kullanılmıştır. Örneğin Harezm dönemi eserlerinden Mukaddimetü’l-Edeb’de asıg sözcüğünün biçim olarak değişerek assu; Türkçe İlk Kur’an Tercümesi (Karahanlı Türkçesi)’de tusu sözcüğünün ise asıg’dan ayrı olarak tusu inçlen- biçimiyle kullanıldığını görülmektedir. Eldeki çalışmada, söz konusu ikilemenin Eski Türkçe kapsamındaki eserlerden tespit edilen biçimleri ve kullanılışları ele alınarak ifade, yapı ve anlam bakımından incelenecek; ikilemenin türevleri ve aldığı ekler ile cümledeki kullanımına bağlı olarak ortaya çıkan anlamları tespit edilmeye çalışılacaktır.
Authors and Affiliations
Sümbül Begüm YILDIZ
Keywords
Related Articles
- EP ID EP40303
- DOI https://doi.org/10.33723/rs.428643
- Views 281
- Downloads 0
OTEL ÇALIŞANLARININ VERİMLİLİKLERİ ÜZERİNDE STRATEJİK İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİN ETKİSİ
Günümüz otel işletmeleri uygulamaya aldıkları insan kaynakları yönetimi politikaları ile yapılarında gerçekleştirmeye çalıştıkları oluşumda; işletme yönünden önemliliği bulunan stratejik insan kaynakları yönetimi politik...
ULUSAL KIRSAL KALKINMA FONLARININ SÜT ÜRETİCİLERİ ÜZERİNE ETKİSİ: ŞARKİKARAAĞAÇ ÖRNEĞİ
Dünya üzerinde bulunan toplumlar belli bir gelişmişlik seviyesine ulaşabilmesi için üretim düzeylerinde artış meydana getirirler. Artan üretim düzeyleri ile birlikte ülkeler büyüme aşamalarını gerçekleştirirler. Bu aşama...
AKADEMİSYENLERİN YATIRIM ARAÇLARINI TANIMA VE BU ARAÇLARA YATIRIM YAPMA DURUMLARININ İNCELENMESİ: TÜRKİYE UYGULAMASI
Bu araştırmanın amacı, akademisyenlerin yatırım araçları hakkındaki bilgi düzeyini ve çeşitli yatırım araçlarına yatırım yapma durumlarını araştırmaktır. Araştırmaya konu olan veriler 30 farklı devlet üniversitesinde gö...
İNSÜLİN DUYARLILIĞININ ARTTIRILMASINDA EGZERSİZİN VE BESLENMENİN ÖNEMİ
İnsülin duyarlılığı, glikoz metabolizmasını düzenleyen insülin hücrelerinin duyarlılık durumunu belirleyen ve çeşitli metobolik hastalıklar ve kanser gibi hastalıkların göstergesi olan bir terimdir. Sağlıklı yaşamak ve s...
PSİKOLOJİ ÖĞRENCİLERİNİN GENİŞ PERSPEKTİFTE BÖLÜM SEÇME SÜRECİ
Kariyer seçimi insan ömrünün çok önemli bir parçasıdır. Literatürde değişik meslek gruplarıyla birçok kariyer seçimi çalışması yapılmıştır. Bu çalışmada, araştırmacılar psikoloji bölümü seçimini etkileyen etkenleri geniş...