EVFEMİZM VƏ DİSFEMİZMLƏRİN KOQNİTİV – DİSKURSİV XÜSUSİYYƏTLƏRİ
Journal Title: Scientific Work - Year 2024, Vol 18, Issue 5
Abstract
Xülasə Evfemizm və disfemizm istənilən diskurs növündə işlədilə bilən linqivistik paradiqma təşkil edir. Ənənəvi olaraq onlara konkret məfhumları və konseptləri bildirən söz və ifadələri digər sinonim leksemlər vasitəsilə əvəz edə bilən kateqoriyalar kimi yanaşılır. Koqnitiv prospektdən evfemizm və disfemizmlərin müxtəlif diskurs növlərində (siyasi, iqtisadi, tibbi, dini, mədəni, məişət və s. kimi kommunikativ diskurslar) işlədilməsi qeyri-ixtiyari olmayıb koqnitiv kateqoriyalarla şərtlənmişdir. İlkin olaraq evfemizmlər tabuları, kobud anlayışları və həsas mövzuları adlandırmağa xidmət edərək çox zaman obrazlı sinonimlik yaradır. Buna zidd olaraq isə disfemizm neytral sözləri və konseptləri mühün ritorik təsirə malik olan daha kobud və incidici ifadələrlə əvəz edir. Qədim zamanlardan indiyədək, demək olar ki, bütün cəmiyyətlərdə bir çox həssas mövzular adı çəkilməsi yasaq mövzular təşkil etmişdir. Bu mövzulara münasibətdə diqqətlə davranılmış, kobud və ya həsas, siyasi cəhətdən düzgün olmayan konseptləri adlandırmaq üçün, bəzən isə sadəcə nəzakət prinsipinə əməl etmək niyyətilə müxtəlif söz və ifadələr yaradılmışdır. “İntim” bədən üzvləri, cinsi əlaqə, bədənin funksiyaları, şəhvət, sosial status məfhumu, nifrət, vicdanlızlıq, dəlilik, əqli xəstəliklər, fiziki qüsurlar, təhlükəli heyvanlar, Allah və şeytanla bağlı konseptləri bildirən mövzular əksərən tabu təşkil edir və evfemistik ifadələrlə əvəz oluna bilər. Adətən konkret konseptləri adlandırmaq üçün məqsədyönlü linqivistik manipuluyasiyalar həyata keçirilir. Bu tədqiqatın əsas hədəfi evfemizm və disfemizmlərin koqnitiv-diskursiv işlənmə prinsiplərini müəyyən etməkdən ibarətdir.
Authors and Affiliations
Nərgiz Səlimova
Keywords
Related Articles
- EP ID EP748407
- DOI 10.36719/2663-4619/102/58-65
- Views 16
- Downloads 0
AZƏRBAYCANDA BƏDİİ DİLİN İNKİŞAF XÜSUSİYYƏTLƏRİ
Xülasə Məqalədə Azərbaycan bədii dilinin inkişaf özəlliklərindən danışılır. Bu baxımdan, bədii dilimizin müxtəlif tarixi dönəmlərdə qazandığı əsas xüsusiyyətlər ön plana çəkilir. Bu xüsusiyyətlər içərisində yeni söz v...
YÜK DAŞIMALARININ TƏŞKİLİNİN QABAQCIL METODLARI
Xülasə Məqalədə avtomobil nəqliyyatı ilə yük daşıma prosesi araşdırılmışdır. Burada, yük daşınması zamanı qabaqcıl metodların tətbiqi nəzərdən keçirilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, yük daşımaları zamanı bu metodların...
PREDICTING FINANCIAL INFORMATION BY USING SUPERVISED MACHINE LEARNING METHODS
Abstract The use of technology in finance is a rising trend. Although this may seem like an advantage, it also brings with it a great responsibility, because if financial institutions fall behind in technology, it wil...
Ümumtəhsil məktəblərinin V siniflərində “Natural ədədlər. Say sistemləri. Çoxrəqəmli ədədlər” mövzusu üzrə materialların mənimsədilməsi texnologiyası
Xülasə Məqalədə ümumtəhsil məktəblərinin V siniflərində riyaziyyat fənninin məzmununda özünə yer alan “Natural ədədlər. Say sistemləri. Çoxrəqəmli ədədlər” mövzusu üzrə materialların tədrisi prosesində şagirdlərin sub...
HÜQUQİ ŞƏXSİN MÜFLİS OLMASININ VƏ ÖDƏMƏ QABİLİYYƏTSİZLİYİNİN ANLAYIŞI VƏ MƏZMUNU
Xülasə Hazırki məqalədə hüquqi şəxslərin müflis olmasının anlayışı və onun Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyində yeri ətraflı şəkildə şərh olunmuşdur. Müflis olma və iflasın anlayışları bir-birindən fərqləndirilm...