O znaczeniu „faktu” w polskim języku prawnym i prawniczym

Apply

O znaczeniu „faktu” w polskim języku prawnym i prawniczym

Journal Title: Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem - Year 2014, Vol 6, Issue 1

Abstract

Autor tekstu zwraca uwagę na pewne sprzeczności o charakterze semantycznym, rysujące się na tle kontekstów występowania słowa „fakt” w wypowiedziach języka prawnego i prawniczego. Sprzeczności te dotyczą zwłaszcza możliwości przypisania „faktowi” niektórych wyłączających się logicznie predykatów, w szczególności „prawdziwy” i „nieprawdziwy” a także „istniejący” i „nieistniejący”. Słowo to jest jednocześnie kluczowe dla zrozumienia prawniczego pojęcia „prawdy”. Nietypowa dla wyrażeń języka ogólnego łączliwość semantyczna „faktu” oraz wspomnianych predykatów sugeruje specyficzne i odmienne znaczenie słowa „fakt” w języku prawnym i prawniczym. „Fakt” bywał tradycyjnie definiowany w polskiej doktrynie prawniczej jako „fragment rzeczywistości”, zatem nacisk kładziono na ontologiczny komponent znaczeniowy słowa. Autor wywodzi, że takie ujęcie „faktu”, zwłaszcza w świetle wypowiedzi ustawodawcy, prowadzić może do zjawisk językowych, określanych przez lingwistów mianem „absurdu” lub „nonsensu” znaczeniowego. Brak sensowności wyrażeń „fakt nieprawdziwy” czy też „fakt nieistniejący” na gruncie języka ogólnego wyraża się w niemożności zrozumienia znaczenia tych wyrażeń. Autor rozważa możliwość potraktowania ich jako tzw. paradoksu semantycznego a samego słowa „fakt” jako nazwy „quasi-indywiduowej” lub hipostazy. Zwraca uwagę na pomijaną z reguły w piśmiennictwie prawniczym okoliczność, że wyraz „fakt”, jako odnoszący się do pewnej sytuacji wyrażalny jest zawsze w formie zdania sensownego. Nadto, z pojęciem „faktu” język prawniczy, zwłaszcza język orzeczeń sądowych, wiąże zawsze aprobującą asercję.Autor krytycznie postrzega rozpowszechniony w polskiej literaturze schemat rozumowania, pozwalający na wyrażanie „faktu” formą tzw. rzeczownika odczasownikowego. Nawiązuje w tym kontekście do opisanego w prawoznawstwie oraz semantyce ogólnej problemu tzw. faktów negatywnych. Istoty tego problemu upatruje w korelacji przeciwstawnych stanów rzeczy, wyrażalnych zdaniami sensownymi. Desygnatem „faktu”, w ujęciu autora, jest pewna sytuacja, ujęta (chociażby w drodze parafrazy) w ramy zdania sensownego, któremu można przypisać wartość logiczną („prawdy” lub „fałszu”). Uzewnętrznieniem „faktu” nie jest jakakolwiek deskrypcja językowa, ale zawsze pewne zdanie sensowne (twierdzenie lub przeczenie). Odniesienia dla „faktu” w języku prawnym nie należy poszukiwać w realnie istniejącym „fragmencie rzeczywistości”. „Fakt” odnosi się natomiast do pewnych sytuacji, zarówno tych, które się wydarzyły, jak i tych, które się nie wydarzyły. Specyfika znaczenia słowa „fakt” w tekstach prawnych, przejawiająca się w odmiennej od języka ogólnego łączliwości semantycznej, pozwala nadać mu treść znacząco i wyraźnie obiegającą od znaczeń, jakie przypisuje się mu w języku ogólnym.

Authors and Affiliations

Michał Synoradzki

Keywords

FACT fakt język prawniczy język prawny language of legal acts legal practitiones meaning prawda sentence situation sytuacja true zdanie znaczenie Synoradzki

EP ID EP62496
DOI -
Views 109
Downloads 0