Osobowe źródła Cioranowskiego sceptycyzmu i pesymizmu
Journal Title: Ruch Filozoficzny - Year 2014, Vol 71, Issue 2
Abstract
Artykuł skupia się na filozoficznej analizie pojęć bezsenności i nudy oraz ich związku ze sceptycyzmem i pesymizmem rumuńskiego myśliciela Emila Ciorana. Według autora Pokusy istnienia bezsenność pozbawia zbawiennych przerw i przez to zmusza do nieustannej i wyczerpującej przytomności umysłu i ciała. Odbierając możliwość regeneracji sił witalnych i naiwne odczucie czasu oraz skrajnie rozbudzając świadomość, czyni człowieka niezdolnym do działania, a także wpędza w poczucie agonii, smutku i rozpaczy. Podobnie nuda, jako stan monotonnego spoczynku, wrzuca w istotową samość, próżnię i pustość oraz zmusza do refleksji na temat złowrogich prawd życia. Poprzez zawieszenie czasu pozbawia ona chwile treści i znaczenia, wpędza człowieka w nieważność i nieobecność, a świat w nicość i bezsubstancjalność. Cechą wspólną stanu bezsenności i nudy jest skrajnie wyostrzona świadomość, prowadząca do sceptycyzmu, który w myśli Ciorana nie odnosi się wyłącznie do świata, lecz przede wszystkim do człowieka. Powstaje on na skutek tragedii związanych z przemijalnością oraz w związku z niemożnością realizacji pragnień, która wynika z naszych niedoskonałości i ograniczeń. Sceptyk, raz wpadając w pułapkę wątpienia, zmienia się w więźnia trzeźwego spojrzenia. Staje się odrębny względem rozważanych treści, swe dociekania uznaje za przypadkowe, a pojęcia i wartości postrzega jako grę konwencji, w której wszystkie one równoważą się i maleją do rzędu fikcji. Tak rozumiany sceptycyzm doprowadza Ciorana do ontologicznego i historycznego pesymizmu, który polega na odebraniu człowiekowi, światu i przyszłości wszelkiej wartości poprzez uznanie wszystkiego za arbitralne, zbyteczne i nieposiadające racji istnienia.
Authors and Affiliations
Sławomir Piechaczek
Keywords
Related Articles
- EP ID EP316794
- DOI 10.12775/RF.2014.015
- Views 61
- Downloads 0
Kontekst filozoficzny dydaktyki przyrodoznawstwa w szkołach Komisji Edukacji Narodowej
W wieku XVIII szkołę humanistyczną zwieńczoną kursem filozofii, traktowanym jako synonim wiedzy realnej, zastępuje stopniowo oświata eksponująca wagę kształcenia matematyczno-przyrodniczego, które wchodzi bądź to w skład...
Berkeley on Certainty: A Dilemma
In this paper it is argued that it is a condition sine qua non of the success of Berkeley’s anisceptic project that the concept of certainty (i.e. of infallibility, required in philosophy of his time and, according to Be...
Ontologizacja języka a koncepcja źródłowego logosu w ujęciach Heideggera i Merleau-Ponty’ego
Celem niniejszego eseju jest wyjaśnienie istotnych cech pewnej koncepcji nawiązującej do Heideggerowskiej interpretacji fenomenologii, która staje się możliwa dzięki dokonaniu przez niemieckiego filozofa fenomenologiczne...
W obronie „etycznej utopii”
Należałem – wraz z prof. Anną Brożek – do najbliższych współpracowników Profesora Mariana Przełęckiego (1923–2013) w ostatnich latach Jego życia. Profesor Przełęcki jakiś czas temu przekazał mi swoją polemikę z moją kryt...
O dobru bez uprzedzeń. Esej z elementami etyki przekonań
Artykuł poświęcony jest zagadnieniu pozapoznawczej wartości przekonań moralnych. Autor analizuje przykład obrony przekonania, iż wyrządzone innym dobro zawsze wraca do osoby, dzięki której zaistniało ono w świecie. Zasad...