Uygurca imerigme Sözü Üzerine
Journal Title: International Journal of Langauges' Education and Teaching - Year 2018, Vol 6, Issue 4
Abstract
Uygurcada çokluk ve topluluk anlamı veren çok sayıda sözcük bulunur. Bu sözcüklerin bir bölümü daha sonraki dönem ve sahalarda kullanılmışken bir bölümünün yalnız Uygurca metinlerde yer aldığı görülür. Çokluk ve topluluk bildiren bu sözcüklerin büyük bir bölümü tek başına kullanılmışken bir bölümünün kullanımının ise yakın anlamlı bir başka sözcüğe bağlı olduğu görülür. Yalnız Uygurca metinlerde görülen başka dönem ve sahalarda tespit edilemeyen imerigme ~ imrerigme sözcüğü de az sayıdaki benzeri gibi, çoğu zaman tek başına kullanılmamış, yakın anlamlı kamag, alku kamag, köp kalın sözleriyle birlikte kullanılmıştır. Metinlerde imrerigme şeklinin imerigmeden sayıca daha fazla kullanılması sözcüğün yapısıyla ilgili en önemli konulardan biri olmuştur. Sözcüğün yapıca sıfat-fiil eki –(X)gmA ile kurulduğu araştırmacıların üzerinde uzlaştığı bir konudur. Geriye kalan *imer- fiili metinlerde tek başına tespit edilememiş ancak, Divanü Lügati’t-Türk’teki imrem “halk topluluğu” sözcüğü anlam yakınlığı nedeniyle kökteş kabul edilmiştir. Bununla birlikte imrem sözünün yapısının da araştırmacılarca tartışıldığı, çözümlenmeye çalışıldığı görülür. Bu çalışmada imerigme ~ imrerigme sözcüğünün yapısı ve anlamına ilişkin görüşler aktarılarak değerlendirilmiş, sonuçta sözcüğün kökünün günümüzde Türkçede ve başka Türk dillerinde de görülen imece (<*im-me-ci) sözünün de kökü olabileceğini düşündüğümüz *im- ~ *yim- “dönmek, çevrelemek” fiili sonrasındaki -Ar- ekinin ettirgenlik eki olduğu kanaatine varılmıştır. Metinlerde tespit edilen imrerigme şeklindeki -r- sesinin daha önce başkaları tarafından da önerildiği gibi (çap- > çarp-, kutgar- > kurtgar-, sep- > serp- vb.) türeme bir ses olduğu, imrem sözcüğünün yapısının yine başkaları tarafından önerildiği gibi göçüşmeyle (*im-er-i-m > *imirem > imrem) bu hâli aldığı kabul edilmiştir. Eski Türkçe *imer- fiilinin Anadolu ağızlarında bir ön h- türemesiyle himir- “(bir söküğü, yırtığı) iple gelişigüzel çevirerek dikmek”; Kırgızcada imer- “etrafını çevirmek, döndürmek”; Altaycadaki cimire- “sallamak” ve cimiret- “çevirtmek” şeklinde tespit edilmiş olması sözcüğün kökünün *im- ~ *yim- şeklinde olduğunu, -Ar- yapısının ise ettirgenlik eki olduğunu destekler.
Authors and Affiliations
Engin ÇETİN
Keywords
Related Articles
- EP ID EP614134
- DOI 10.18298/ijlet.3207
- Views 78
- Downloads 0
Transformation of Traditional Writing Classes into Digital Ones
Writing is perceived as a difficult activity as it requires different competencies and abilities. Writing in a foreign language context is considered to be more difficult and needs special instruction. Considering today’...
Das bücherlose Lernen einer Fremdsprache
Die Erfahrungen im Fremdsprachenunterricht zeigen, dass jeder Lerner einer Fremdsprache durch ein eigens für ihn konzipiertes Lehrwerk einen gewissen Lernerfolg sichern kann. Ob man aber überhaupt ein fremdsprachliches L...
TOURISM ORIENTED GERMAN FOREIGN LANGUAGE STUDY BOOKS ANALYSIS ON INTERCULTURAL COMPETENCE
Foreign language knowledge is a priority criterion when applying to any occupation. The language skill, which is important in almost every field, is even more important in some professions. One of these areas is the tour...
2017 5. Sınıf Türkçe Ders Kitabında Yer Alan Dinleme/İzleme Etkinliklerine Eleştirel Bir Bakış
Dinleme becerisi insana hem özel hayatındaki hem okul hayatındaki hem de mesleki hayatındaki iletişim süreçlerinde gereken çok önemli bir beceridir. Dinlemek ile işitmek arasındaki anlamlandırma farkı dikkate alındığında...
Intertextuality in Translation: Analysis of Intertextual Signs and Evaluation of Translation of a Short Story
The aim of this study is to determine the intertextual references in the short story Tarquin of Cheapside by F. Scott Fitzgerald and evaluate Turkish translations of the contexts with intertextual references. To this end...