Мир суждений о былом и настоящем интеллигенции в русскком и польском этносах

Apply

Мир суждений о былом и настоящем интеллигенции в русскком и польском этносах

Journal Title: ACTA POLONO-RUTHENICA - Year 2003, Vol 1, Issue 0

Abstract

Historia kultury rosyjskiej jest nierozerwalnie związana z inteligencją, co znajduje odzwierciedlenie i we współczesnym dyskursie publicznym. Zarówno definicja, jak i geneza zjawiska dostarczają interesujących uzasadnień takiego stanu rzeczy. Papierkiem lakmusowym, który określił zarówno poziom etycz ny, jak i poglądy społeczno-polityczne inteligencji, stała się rewolucja lat 1905-1907, a w głośnym zbiorze artykułów Drogowskazy poddano ją sprawiedliwej i druzgocącej krytyce. Geneza analogicznej polskiej warstwy społecznej wskazuje, że powstała ona w wyniku kataklizmu historycznego, a historia dziewiętnastego i początku dwudziestego wieku to historia inteligencji - jej powstania, jej idei, jej pracy. W Rosji kolejne metamorfozy następują i po roku 1917, a w Polsce po II wojnie światowej. Normą staje się „podwójna moralność”; inteligent umiz- guje się do władzy, starając się unikać bezpośredniego udziału w czynieniu zła. Zgodnie ze świadectwem publicystów, w czasach pierestrojki obnażony został śmiertelny grzech inteligencji radzieckiej, czyli tchórzostwo; niezdolność do kompromisów idzie w parze z obłudnym dążeniem do zachowania przyzwoitości mimo wszystko i wbrew wszystkiemu. W Polsce Ludowej sytuacja jest również skomplikowana, bowiem miłująca wolność i niezależność polska inteligencja znajduje się niejednokrotnie na rozdrożu, zmuszana do trudnych wyborów między karierą lub chociażby możliwością pracy a szalenie niebezpiecznym brakiem akceptacji „nowego świata”. Część wykształconych ludzi ulega zauroczeniu hasłami sprawiedliwości społecznej, równości itp. Diametralnie zmienia się sytuacja „po odwilży”, co nie znaczy, ażeby świado mość inteligencji nie ulegała permanentnym wahaniom. Polsko-polski dialog kultur między inteligencją katolicką i ateistyczną w zasadzie legł u podstaw niezapomnianych wydarzeń lat osiemdziesiątych XX wieku, które paradok salnie określiły niepewny status inteligencji w rzeczywistości lat dziewięć dziesiątych (i później). We współczesnej rosyjskiej publicystyce społecznej w czasach „po piere- strojce” przeważają oceny wielce krytyczne, nieodosobniony jest pogląd, że inteligencja odegrała już swoją rolę i, jako grupa nikomu niepotrzebna w świę cie rządzonym przez pieniądz, powinna zejść ze sceny. Zatem współczesna kondycja inteligencji w obydwu społeczeństwach w zasadzie nie różni się. Świetlana przeszłość i niejasna przyszłość wyznaczają granice funkcjonowania tej warstwy. Można domniemywać, że w perspektywie jedynymi ogniskami niezależnego ducha staną się, podobnie jak na Zachodzie, wyłącznie uniwersytety.

Authors and Affiliations

Joanna Korzeniewska-Berczyńska

EP ID EP635308
DOI -
Views 70
Downloads 0