"Urządzenie", "zastosowanie", "układ"... – kategoria dispositif u Michela Foucaulta, jej tłumaczenia i ich implikacje dla postfoucaultowskich analiz władzy
Journal Title: PRZEGLĄD SOCJOLOGII JAKOŚCIOWEJ - Year 2011, Vol 0, Issue 2
Abstract
W 1977 roku Michel Foucault – wkrótce po publikacji Woli wiedzy, w której pojawia się pojęcie "dyspozytywu seksualności" (dispositif de sexualité) – wziął udział w dyskusji zorganizowanej przez pismo „Ornicar?”. Został wówczas poproszony o syntetyczne wyjaśnienie koncepcji "dyspozytywu". W kolejnych dekadach ta krótka, nieco wymuszona wypowiedź została przetłumaczona na język niemiecki i angielski. Przekłady te różnią się nie tylko propozycjami zastąpienia francuskiego dispositif innym – odpowiednio angielskim, lub niemieckim – sformułowaniem, ale także szeregiem detali, które nie są bez znaczenia dla profili, formułowanych w oparciu o myśl Foucaulta, postulatów badawczych analizy dyspozytywu. Jest to perspektywa teoretyczno-metodologiczna rozwijana już po śmierci Foucaulta, od lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Można wskazać cały repertuar znaczących różnic dzielących niemiecko- i anglojęzyczną analizę dyskursu zarówno od siebie, jak i od oryginalnej myśli Foucaulta. Należy wręcz postawić pytanie, czy badacze utożsamiający dyspozytyw z siecią społeczną lub z materialną infrastrukturą dyskursu (m.in. technologią komunikacyjną i zapośredniczonymi przez nią praktykami społecznymi) wciąż wpisują się w Foucaulta koncepcję władzy-wiedzy, na którą tak chętnie się powołują. Ten problem wydaje się szczególnie ważki obecnie – kiedy w Polsce coraz więcej badaczy zaczyna interesować się pojęciem "dyspozytywu" i powstaje zapotrzebowanie na spolszczenie terminów, które są kluczowe dla jego analizy. Dylematy polskich i innych tłumaczeń zostaną zaprezentowane na próbkach przekładów wypowiedzi Foucaulta dla „Ornicar?” oraz fragmentach tekstów współczesnych niemiecko- i anglojęzycznych badaczy "dyspozytywu".
Authors and Affiliations
Magdalena Nowicka
Keywords
Related Articles
- EP ID EP108397
- DOI -
- Views 121
- Downloads 0
Wual Grounded Theory. Coding Families applied to visual analysis
We try, in the paper, to explain coding visual images by using grounded theory approach and constructed earlier coding families that suits an analysis of this kind of data. We try to use the best inspirations of coding f...
Aktywność fizyczna – przyjemność czy obowiązek? Analiza społeczno-kulturowych uwarunkowań komercyjnego sukcesu Zumba Fitness
Artykuł prezentuje wyniki jakościowego studium przypadku dotyczącego Zumba Fitness. Celem badania było zrekonstruowanie społecznych uwarunkowań komercyjnego sukcesu Zumby. W artykule podejmuję próbę odpowiedzi na pytania...
Proces adaptacji użytkownika do środowiska online
Artykuł ten ma charakter komunikatu z badań dotyczących szeroko rozumianego korzystania z Internetu. Jednym z procesów towarzyszących stawaniu się użytkownikiem Internetu jest proces adaptacji do środowiska komunikowania...
O użyteczności kategorii dyspozytywu w badaniach społecznych
Celem artykułu jest krytyczna refleksja nad pojęciem dyspozytywu u Michela Foucaulta i jego aplikacją do badań społecznych. Dyspozytyw oznacza heterogeniczną kompozycję dyskursywnych i niedyskursywnych elementów rzeczywi...
Meditation and Football Fever. On the Potential, Limitations, and Closings of Autoethnography
The article undertakes discussion within dispute between the representatives of “evocative” and “analytical” fields of autoethnography. The main assumption of the text is that these two approaches can be combined, using...