"Urządzenie", "zastosowanie", "układ"... – kategoria dispositif u Michela Foucaulta, jej tłumaczenia i ich implikacje dla postfoucaultowskich analiz władzy
Journal Title: PRZEGLĄD SOCJOLOGII JAKOŚCIOWEJ - Year 2011, Vol 0, Issue 2
Abstract
W 1977 roku Michel Foucault – wkrótce po publikacji Woli wiedzy, w której pojawia się pojęcie "dyspozytywu seksualności" (dispositif de sexualité) – wziął udział w dyskusji zorganizowanej przez pismo „Ornicar?”. Został wówczas poproszony o syntetyczne wyjaśnienie koncepcji "dyspozytywu". W kolejnych dekadach ta krótka, nieco wymuszona wypowiedź została przetłumaczona na język niemiecki i angielski. Przekłady te różnią się nie tylko propozycjami zastąpienia francuskiego dispositif innym – odpowiednio angielskim, lub niemieckim – sformułowaniem, ale także szeregiem detali, które nie są bez znaczenia dla profili, formułowanych w oparciu o myśl Foucaulta, postulatów badawczych analizy dyspozytywu. Jest to perspektywa teoretyczno-metodologiczna rozwijana już po śmierci Foucaulta, od lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Można wskazać cały repertuar znaczących różnic dzielących niemiecko- i anglojęzyczną analizę dyskursu zarówno od siebie, jak i od oryginalnej myśli Foucaulta. Należy wręcz postawić pytanie, czy badacze utożsamiający dyspozytyw z siecią społeczną lub z materialną infrastrukturą dyskursu (m.in. technologią komunikacyjną i zapośredniczonymi przez nią praktykami społecznymi) wciąż wpisują się w Foucaulta koncepcję władzy-wiedzy, na którą tak chętnie się powołują. Ten problem wydaje się szczególnie ważki obecnie – kiedy w Polsce coraz więcej badaczy zaczyna interesować się pojęciem "dyspozytywu" i powstaje zapotrzebowanie na spolszczenie terminów, które są kluczowe dla jego analizy. Dylematy polskich i innych tłumaczeń zostaną zaprezentowane na próbkach przekładów wypowiedzi Foucaulta dla „Ornicar?” oraz fragmentach tekstów współczesnych niemiecko- i anglojęzycznych badaczy "dyspozytywu".
Authors and Affiliations
Magdalena Nowicka
Keywords
Related Articles
- EP ID EP108397
- DOI -
- Views 136
- Downloads 0
Apparatus, deployment, arrangement... – Michel Foucault's notion of dispositif, its translations and their implications for Post-Foucauldian analysis of power
Michel Foucault introduced the notion of dispositif of sexuality in The Will to Knowledge (1976). Soon afterwards he took part in a discussion organized by a French magazine “Ornicar?” during which he was asked to explai...
Uwarunkowania podejmowania działań obronnych lub ich zaniechania w przypadku osób nękanych w miejscu pracy
Celem tego artykułu jest przedstawienie uwarunkowań leżących u podstaw działań obronnych lub ich zaniechania, które odnoszą się do osób mobbowanych w miejscu pracy. Na problem działań nękanych pracowników patrzę z perspe...
Elżbieta Zakrzewska-Manterys "Upośledzeni umysłowo. Poza granicami człowieczeństwa"
Visual Grounded Theory. Teaching Grounded Theory by Images and Visual Analysis
The paper is based on personal 20-year experience of teaching qualitative methods and methodology of grounded theory. In the following paper I would like to show the usefulness of visual analysis in teaching methodology...
Robotnicy i ludzie biznesu. Wzory karier zawodowych a zmiana społeczna w Polsce
Artykuł prezentuje wyniki badań nad wzorami karier zawodowych podejmowanych przez robotników i ludzi biznesu w okresie głębokiej zmiany społecznej w Polsce po 1989 roku. Pojęcia kariery, zasobów i pracy biograficznej umo...