Wiolonczela w epoce baroku, cz. I
Journal Title: Notes Muzyczny - Year 2018, Vol 1, Issue 9
Abstract
Niniejszy artykuł powstał na podstawie fragmentu rozprawy doktorskiej autora Narodziny wiolonczeli jako instrumentu solowego – instrumenty, praktyka i wybrane przykłady z literatury (AM w Łodzi, 2017, rozdział pt. Ewolucja wiolonczeli w XVII wieku) i składa się z dwóch części. W pierwszej części przedstawiono w zarysie ewolucję wiolonczeli od jej powstania w XVI wieku do wieku XVIII (dopełnieniem treści są dołączone ilustracje), w drugiej natomiast omówiono rolę i zastosowanie wiolonczeli w muzyce tego okresu. We wstępie do artykułu uwzględniono krytyczne odniesienie do zawartego tam wykazu publikacji naukowych oraz popularnonaukowych polsko- i obcojęzycznych, traktujących o problematyce wiolonczeli w XVII i XVIII wieku. W części historycznej opisano okoliczności powstania rodziny skrzypiec ze szczególnym uwzględnieniem basowych przedstawicieli tej grupy instrumentów. Na podstawie wnikliwej analizy zachowanych egzemplarzy, ich wiarygodnych kopii, publikacji lutniczych oraz ilustracji i traktatów z epoki omówiono budowę najwcześniejszych wiolonczel. Oprócz danych dotyczących rozmiarów i menzur tych instrumentów, są tam zawarte m.in. informacje na temat ich korpusu, szyjki, podstrunnicy (z uwzględnieniem kąta nachylenia), podstawka i strunociągu, materiałów, z jakich były wytwarzane, a także rodzajów i grubości używanych ówcześnie strun. Opisane są również metody strojenia wiolonczeli. Autor porusza ponadto kwestie różnych odmian wiolonczeli (piccolo, da spalla, basse de violon) oraz różnych sposobów jej trzymania. Osobnym zagadnieniem jest problem smyczków. Dotyczy to m.in: rodzajów smyczków, ich ewolucji, a także różnych wariantów ich trzymania. Tę część artykułu kończy zestawienie różnych nazw basowej odmiany skrzypiec, używanych w XVI i XVII wieku, zanim ostatecznie ustaliła się nazwa wiolonczela/cello/violoncello. W drugiej części artykułu opisane są najważniejsze funkcje wiolonczeli: jako instrumentu konsortowego, uniwersalnego instrumentu continuo czy instrumentu solowego. Wiolonczela (obok violi da gamba czy dulcjanu/fagotu) szczególnie dobrze odnalazła się w roli melodycznego instrumentu współrealizującego partie continuo, co sprawiło, że właśnie basso continuo stało się najważniejszą domeną wiolonczeli w epoce baroku, kształtując w istotny sposób technikę gry i praktykę wykonawczą na tym instrumencie. Wiolonczela, jako jeden z basowych instrumentów melodycznych, odegrała ponadto – obok skrzypiec, szałamaj/obojów, kornetów czy fletów – ważną rolę w kształtowaniu stylu koncertującego. To właśnie z tej praktyki, w połączeniu z rozwijaną równocześnie praktyką improwizacji (co miało także wpływ na rozwój samego instrumentu), zrodziła się pod koniec XVII wieku idea komponowania pierwszych autonomicznych utworów na wiolonczelę: solowych, kameralnych bądź z towarzyszeniem basso continuo. Ciąg dalszy niniejszego artykułu, poświęcony barokowym kompozycjom wiolonczelowym oraz ich twórcom, ukaże się w kolejnym numerze „Notesu Muzycznego”.<br/><br/>
Authors and Affiliations
Jakub Kościukiewicz
Keywords
Related Articles
- EP ID EP517314
- DOI 10.5604/01.3001.0012.9895
- Views 44
- Downloads 0
Suita barokowa jako schemat konstrukcyjny powieści Jonathana Littella "Łaskawe"
Uhonorowana prestiżowymi nagrodami powieść Jonathana Littella Łaskawe jest interesującą próbą opowiedzenia o drugiej wojnie światowej i Zagładzie z pozycji esesmana. Autor kreuje narratora pierwszoosobowego, który z defi...
The rhetorical concept of the form in Jasna Góra’s 18th century passional works
Monastery of the Order of St Paul in Jasna Góra had an important place in the music culture of the 18th century Poland. Pilgrims to St Mary’s shrine were Polish kings, nobility, clergy, but first of all – common town and...
Jazz transcriptions of Fryderyk Chopin’s miniatures
The author describes his experiences with jazz transcriptions of a few pieces by Fryderyk Chopin (Mazurka in A Minor op.17 no.4, Mazurka in A Minor op.7 no.2, Nocturne in C-sharp Minor op. posth., Prelude in C Minor op....
Podstawowe zagadnienia wykonawcze pełnogłosowego stylu akompaniamentu we Francji w latach 1690–1750 w świetle wybranych traktatów, część II: Struktura i język harmoniczny pełnogłosowej realizacji „basso continuo”
To drugi artykuł z cyklu omawiającego podstawowe zagadnienia wykonawcze pełnogłosowego stylu akompaniamentu we Francji w latach 1690–1750 w świetle wybranych traktatów. W swoich dalszych rozważaniach na temat pełnogłosow...
The life and works of Sergei Bortkievich (1877-1952), part 4 – The influence of dance-like qualities on the expression of Bortkievich’s works
Previous articles touching on Sergei Bortkievich’s creative output present the great deal of influence of dance inspiration on his oeuvre. Its demonstrations can be noticed in the majority of his compositions. Numerous d...